Het zo hoort het scherm

Televisie

Kijkbuis

Er zullen niet veel mensen zeggen dat de televisie in hun woonkamer er staat zodat ze kunnen zien hoe het hoort. Maar als je kijkt naar alle programma’s waarin er voortdurend iemand bezig is om ons te laten zien hoe het hoort, dan kun je gerust zeggen dat de televisie niet langer een soort vermaak is. De televisie is een middel geworden om mensen te laten zien hoe het hoort. Op sommige momenten is dat handig, maar in de meeste gevallen wordt het dwingend en dan wordt het ziekelijk controlerend.

⬇ Index

De kijkbuis

De geschiedenis van de televisie als instrument voor het overdragen van beelden is niet zo oud. De eerste succesvolle elektrische beeldoverdracht vond plaats in de jaren twintig van de twintigste eeuw. Daarvoor was het al wel mogelijk om beeld vast te leggen op fotografisch materiaal. Maar het omzetten van beeld in elektrische signalen en vervolgens weer terugvormen naar beeld was pas mogelijk na de uitvinding van de kathodestraal buis in de jaren negentig van de negentiende eeuw. De omzetting van beeld in elektrische signalen werd mogelijk gemaakt door de uitvinding van de Nipkowschijf door Paul Nipkow in 1882. Pas het combineren van de beide technieken van Nipkow en Braun maakte televisie zoals wij dat nu kennen mogelijk.

⬇ Index

De televisie

De eerste televisie uitzending in Nederland was in 1951 en ging nog gepaard met het hoogdravende idee, dat de televisie een middel was om de mensheid te verheffen. Nu zestig jaar later moeten we vaststellen dat de televisie niet veel meer is dan een massamedium geschikt om ons te informeren. Maar als je kijkt naar waar we over geïnformeerd worden via de televisie, dan zie je dat het grootste deel van de programma’s gaat over hoe het hoort. Ook al lijken de meeste programma’s op het eerste oog te gaan over de realiteit van andere mensen. Maar daarnaast zijn er wereldwijd genoeg programma’s die over niets anders gaan dan over het feit dat je niet bent zoals hoort. Kijk maar naar programma’s zoals:

De modepolitie met Nada van Nie en Patty Zomer
Trinni en Susanne in What not to wear
Style by jury
Snog Marry Avoid
Dames in de dop
Hotter than my daughter met Gordon
Supernanny
Eerste Hulp Bij Opvoeden

Het zijn allemaal programma’s met als uitgangspunt dat de presentatoren weten waarover ze het hebben en de deelnemers moeten leren hoe het hoort. Maar dat zijn de televisieprogramma’s waarvan je meteen kunt zien dat de hoofdrolspeler niet weet hoe het hoort en even verteld moet worden hoe het dan wel moet. Maar het zijn niet de enige programma’s die ons vertellen hoe het hoort. Ook alle soaps zijn televisieprogramma’s die ons laten weten hoe het hoort. Ze geven ons tenslotte een directe inkijk in het dagelijkse, vaak intrige-achtige, leven van de gevolgde personen. Of wat te denken van reality-tv programma’s als Big brother, Expeditie Robinson, de Villa, the X-factor of Oh Oh Cherso. Hoewel sommige mensen zullen beweren dat deze programma’s juist laten zien hoe je je niet hoort te gedragen. Maar dat verklaart dan niet het inmense succes van zulke programma’s.

⬇ Index

Hoe het hoort scherm

Nu zullen veel televisiemakers meteen beweren, dat hun programma’s niet meer zijn dan een inkijkje in hoe de wereld is. Maar dat geldt voor veel media, dat geldt zelfs voor de manier waarop mensen opgevoed worden. Het zijn allemaal slechts inkijkjes in de wereld om ons heen en hoe je daarmee kunt omgaan. Het punt is echter dat het die inkijkjes zijn, die ons de

Televisie

mogelijkheid geven om te bepalen hoe wij ons willen gedragen. Media en vooral visuele media zoals televisie en film, geven ons de mogelijkheid om te zien hoe we ons kunnen, maar vooral moeten gedragen. Dat blijkt alleen al uit het feit dat veel mensen praten over hun helden . Waarbij die helden vaak niet mensen uit hun omgeving zijn, maar acteurs die bekend zijn van film en televisie. Soms gaat het zelfs niet eens over acteurs, maar over de rollen die door bepaalde acteurs vaak gespeeld worden. Zoals een Arnold Schwarzenegger of Sylvester Stallone, die vooral bekend zijn voor de actierollen die ze hebben gespeeld.

Dus hoezeer televisie- en filmmakers ook mogen willen dat ze niet meer zijn dan rapporteurs van een werkelijkheid, tegelijkertijd bevestigen en verstevigen ze diezelfde werkelijkheid. Door over die werkelijkheden te rapporteren, ook al is het in hun eigen ogen vaak met een knipoog, geven ze anderen die anders geen toegang zouden hebben tot die werkelijkheid de mogelijkheid zich het getoonde gedrag eigen te maken. Daarmee is natuurlijk niet gezegd dat de kijker plots van zijn verantwoordelijkheid is ontslagen, omdat iemand anders er voor kiest om een bepaald programma te maken. Je hebt als kijker nu eenmaal ook de keuze om niet te kijken. Je hebt als kijker ook de keuze om niet het gedrag na te doen.

⬇ Index

Epiloog

Je kunt dus stellen dat de televisie een zo hoort het scherm is. Maar je kunt ook stellen dat het een zo hoort het niet scherm is. Als je eerlijk bent dan geef je toe dat het een combinatie van eigenschappen is. De televisie laat niet alleen zien hoe het hoort volgens anderen, maar ook hoe het niet hoort en hoe het er bij de buren uitziet.

Uiteindelijk is het de verantwoordelijkheid van de gebruiker van televisie om te bepalen of hij of zij het gebruikt als een medium om zichzelf te informeren en te verrijken of als een bevestiging voor zijn eigen huidige en toekomstige gedrag. Maar welke keuze je als gebruiker ook maakt, je kunt je verantwoordelijkheid voor de manier waarom je de televisie gebruikt niet afschuiven op de makers van programma’s. Er zit tenslotte nog altijd een knop op die TV, die je kunt gebruiken om hem uit te zetten en iets anders te gaan doen.