Waarom heeft een rups haren

Inleiding

Rupsen zijn onopvallende dieren, maar kunnen een grote rol spelen onder de mensen. Ze eten een enorme hoeveelheid plantaardig materiaal weg. Een rups is ook bijzonder omdat hij vanaf de geboorte 10.000 keer zwaarder wordt tot wanneer hij volgroeid is. Het beest doet niet meer dan bladeren eten en omdat de bladeren niet veel koolhydraten bevatten, besteedt hij hier heel veel tijd aan overdag. Ook is de rups een prooi voor bepaalde insecten, vogels en wespen. De meest bekende rupsen zijn de eikenprocessierupsen en de zijderupsen. De eikenprocessierupsen hebben in Drenthe veel schade aangericht aan de bomen. Vooral in bossen op sommige plekken (rond omgeving Gasselte, gemeente Aa en Hunze) waren er veel bomen, vooral eiken, helemaal kaalgevreten door deze rupsen. Sommige bomen overleefden het hierdoor zelfs niet. Vooral in de lente en zomer was het goed zichtbaar dat er veel van de bomen gevreten was. In de winter en herfst zijn de rupsen niet meer zo actief. Waarom hebben rupsen nou haren?

Haren van rupsen  

Eigenlijk is de functie van de haren vooral bescherming. Sommige soorten brandharen van bepaalde rupssoorten zijn zelfs giftig voor het menselijk lichaam. Toch zijn er bepaalde vogels die deze soort rupsen opeten ondanks de giftigheid. Als het gif in contact komt met menselijke huid, kan het een irriterende werking hebben. De brandharen van de rupsen zijn makkelijk te verliezen en daarom kun je ook makkelijk met je huid in aanraking komen met de brandharen. Het bestrijden van rupsen gebeurt met biologische bestrijdingsmiddelen. Alleen al door ventilatiesystemen kunnen haren in gebouwen terechtkomen en in aanraking komen met menselijke huid. Doordat de haren zo klein zijn, zijn ze moeilijk waar te nemen en kan ook moeilijk de bron van het probleem worden gevonden. In Brazilië zijn meer dan 300 mensen overleden tussen 1985 en 2005 door een bepaalde rupssoort (Lonomia) die giftige haren heeft. Ademhalingsproblemen kan ook een oorzaak zijn bij het in contact komen van rupsenharen met de menselijke huid. Eigenlijk heeft de rups dus meer nadelen dan voordelen. Voordelen van de rups zijn dat ze dus plantaardig materiaal wegeten.

Vijanden rupsen

De rups heeft veel verschillende vijanden zoals:

  • vogels
  • amfibieën
  • reptielen
  • de mens
  • muizen
  • insecten: rupsen (kannibalisme)

Soms eten rupsen elkaar op omdat er niet genoeg calorieën in de bladeren zitten die ze normaal opeten. Het eten van elkaar is dan nodig om toch genoeg voedsel te krijgen. De sluipwesp zorgt vaak voor een langzame dood van de rups door eerst het eitje vast te nestelen en vervolgens de rups levend op te eten. Bepaalde rupssoorten hebben een methode ontwikkeld om te ontsnappen van deze pijnlijke en langzame dood.

Zintuigen

Rupsen hebben geen goed zicht. Ze hebben 6 kleine oogjes aan de zijkant van het lichaam die zich wel goed kunnen focussen maar totaal geen vormen kan zien of aannemen. Sommige rupsen kunnen geluiden waarnemen waardoor ze voedsel kunnen vinden. Ze horen dan de beweging van bladeren. De meeste rupsen zijn alleen 's nachts actief en overdag verbergen ze zich achter bladeren of in een boom. 's Nachts voeden ze zichzelf met bladeren. Rupsen zijn echte herbivoren, maar ook zijn er uitzonderingen waarbij je moet denken aan kannibalisme en het eten van kleine insecten (carnivoor).

Conclusie

De rups heeft nadelen voor o.a. de mens: het eet, in bepaalde gebieren, bladeren waardoor bomen helemaal kaal worden. Ook kunnen rupsen giftig zijn voor de mens die zorgt voor een irriterende werking op de huid. In Brazilië zijn er zelfs mensen overleden door het gif van de rups. Bescherming en vergiftiging zijn dus twee functies van de haren van de rups.