Wat versta je onder vogeltrek
Wat verstaan we onder vogeltrek
Wat verstaan we onder vogeltrek? Het wegtrekken van bepaalde vogelsoorten uit het broedgebied naar een winterkwartier en het terugkeren uit het winterkwartier naar het broedgebied. Het is dus een duidelijk gericht periodiek verschijnsel. Vogels die niet trekken en het hele jaar door in de omgeving van hun broedgebied rondscharrelen noemen we standvogels. Wel is het merkwaardig dat bij een en dezelfde vogelsoort een deel standvogel is en een ander deel trekvogel. Vogels die in het noordelijk deel van hun verspreidingsgebied broeden, trekken in het najaar naar warmere streken, terwijl exemplaren van dezelfde soort die zuidelijker broeden, standvogel zijn en niet verhuizen naar een plek met voldoende voedsel en een gepaste temperatuur. De vogeltrek is een groot wonder, zoals alles wat leeft en groeit in de natuur.
Vinden we een geringde vogel
Opsturen naar:
Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen
Vautierstraat 29
B-1040 Brussel
De grote trek
Een der boeiendste verschijnselen en een onderdeel van onze observaties is wel de jaarlijkse trek in de vogelwereld. Reeds vroeg in de geschiedenis heeft men dit natuurverschijnsel met grote belangstelling gade geslagen en het heeft de mens al sinds de vroegste tijden verbaasd. Niet elke vogel is in staat in barre omstandigheden, een ijzig klimaat het hoofd te bieden. Wie geen andere mogelijkheden heeft ontwikkeld om zijn lijf te redden, doet er verstandig aan een veilig onderkomen te zoeken op een gunstiger plekje van de aardbol. Voor het ontraadselen van de vogeltrek was het niet voldoende enkele mensen te raadplegen. Men zocht naar een methode die meer zekerheid verschafte en het is de grote verdienste van de Deense onderwijzer H.C. Mortensen geweest dat hij in 1899 op het idee kwam pas geboren vogels van een ring te voorzien. Overal ter wereld wordt deze techniek nu toegepast en jaarlijks worden er duizenden vogels zo gemerktekend. Als men dan het geluk heeft een geringde vogel te vinden of te vangen, kan men gevolgtrekkingen maken die enige wetenschappelijke waarde hebben.
Naar waar trekken ze juist
De meeste vogels die de winter ontvluchten zetten koers naar het zuiden, het zuid-westen of zuid-oosten. De ene vogel trekt wat verder dan de andere. Dikwijls trekken de vogels tot Zuid-Afrika. Men neemt aan dat ze dagelijks zo'n honderd kilometer afleggen. Veel tijd hebben ze in hun winterkwartieren niet. Vogels die ons in augustus verlaten, maken zich in januari alweer gereed voor de terugreis. De mannetjes zijn vroeger terug dan de wijfjes en het is gebleken dat jonge, nog niet geslachtsrijpe dieren, niet zoveel haast hebben. Een van de vele voorbeelden ter illustratie: zwaluwen zien er niet tegenop om van Scandinavië naar Afrika te trekken en daarbij een afstand van 13.000 kilometer te overbruggen. In Zuid-Afrika werd een boerenzwaluw gevangen die al zestien maal op-en-neer was gevlogen naar Engeland.
In die zestien jaar had die kleine vogel bijna de afstand van de aarde naar de maan afgelegd. Dit voor een vogeltje dat past in onze handpalm en met een hartje dat kleiner is dan een bruine boon.
Grzimek schat dat van de zwaluwen die naar het noorden terugkeren, ongeveer drievierde omkomen door tropische regens, wind, sneeuw, hagel of verdrinking in zee. En als de grillige natuur de vogels niets in de weg legt, dan zal de mens het wel doen!
Er is meer, trekvogels keren niet alleen terug naar hetzelfde land, ze komen dikwijls terug in hetzelfde dorp, in dezelfde straat, op hetzelfde nest. Men heeft talrijke proeven gedaan met vogels die van hun nest werden gevangen en in een totaal vreemde omgeving werden losgelaten. Een gierzwaluw die 250 kilometer verwijderd van zijn nest was losgelaten, zat na vier uren terug op zijn nest.
Links