Wat is een draadslachtoffer
Inleiding
Nederland staat vol met hoogspanningsleidingen. Erg fijn voor ons natuurlijk. Hierdoor krijgen wij elektriciteit en kunnen we met gemak onze dagelijkse bezigheden uitvoeren. Hoogspanningsleidingen hebben echter niet alleen maar voordelen. Nee, ze kunnen zelfs dodelijk zijn en slachtoffers maken. Draadslachtoffers, om precies te zijn. Maar wat is een draadslachtoffer dan precies? En hoeveel slachtoffers vallen er nou eigenlijk?
Wat is het
Het begrip ‘’draadslachtoffer’’ gaat over vogels. Wanneer een vogel met (de draden van) een bovengrondse hoogspanningsleiding in aanraking komt is de kans aanwezig dat het dier overlijdt. De enorme hoeveelheid energie die op de leidingen staat kan een klein vogellichaam simpelweg niet aan. Wanneer een vogel op een dergelijke manier aan zijn einde komt, wordt het een draadslachtoffer genoemd.
Ook wanneer een vogel niet onder stroom staat, maar ‘’gewoon’’ omkomt door de grote kracht die bij een botsing ontstaat, wordt er gesproken van een draadslachtoffer.
Oorzaken van draadslachtoffers
Draadslachtoffers ontstaan logischerwijs wanneer een vogel te dicht bij een hoogspanningsleiding in de buurt komt. Maar waarom komen vogels te dicht bij die leidingen in de buurt? Met andere woorden: waarom ontstaan er draadslachtoffers?
● Plaats van de hoogspanningsleidingen: op sommige plekken is er een grotere kans op draadslachtoffers dan andere plekken. Bijvoorbeeld op plekken waar veel vogels vaak langs vliegen. De kans op een botsing met fatale afloop is dan natuurlijk groter dan bij elektriciteitsleidingen die in een afgelegen gebied staan.
Een voorbeeld van een door vogels druk bezocht gebied is de plaats tussen rustgebied en een foerageergebied, het gebied waar vogels hun eten halen. Vogels vliegen dan dagelijks een paar keer langs de hoogspanningsleiding. Er is (helaas) altijd wel één vogel die pech heeft, botst en overlijdt.
● Slechte diepteperspectie: maar waarom ontwijken vogels de hoogspanningsleidingen dan niet? Dat denk je misschien nu. Dat komt doordat ze dat soms gewoon niet goed kunnen. Vogels hebben een slechte diepteperspectie. Dat wil zeggen dat ze afstanden niet goed in kunnen schatten en dus ook niet goed weten hoe ver een hoogspanningsleiding nu eigenlijk van ze weg is. Wanneer zij denken dat ze een aantal meters van de leiding weg zijn, kan het dus best zo zijn dat dit in werkelijkheid maar een tiental centimeters is. Ook hierdoor vallen vele slachtoffers.
● Type vogel: bepaalde soorten vogels hebben een grotere kans op slachtoffer te worden van hoogspanningsleidingen dan anderen, zo blijkt uit onderzoek. Zo vallen er onder trekvogels vrijwel geen slachtoffers. Dit is te wijten aan het feit dat deze vogels vaak ver boven elektriciteitsleidingen vliegen. Ook blijven trekvogels lang op één plek, waardoor ze maar een aantal keren per jaar hoogspanningsleidingen passeren en kans hebben om deze te raken.
Vogels die in gebieden met hoogspanningsleidingen verblijven echter, sterven veel vaker. Dit komt doordat zij vaak langs de leidingen vliegen. Deze groep vogels kun je ook weer onderverdelen: jonge en oude vogels. Statistisch gezien worden jonge vogels veel vaker draadslachtoffers dan oude vogels. Dit zou kunnen komen door het leereffect: oude vogels weten dat ze de draden van elektriciteitsleidingen moeten ontwijken, jonge vogels nog niet.
● Vorm en uiterlijk van de leidingen: een andere reden waarom vogels tegen de draden aanvliegen, is dat ze voor vogels niet goed zichtbaar zijn. Dit in combinatie met de slechte diepteperspectie van de dieren zorgt vaak voor een scenario met dodelijke afloop. Veel draden zijn tegenwoordig dan ook gemarkeerd met een felle kleur of een opvallend object, zoals grote zilveren ballen. In 1973 werden deze maatregelen voor het eerst toegepast in Nederland. Met succes: het aantal draadslachtoffers daalde.
● Weersomstandigheden: verder hebben de weersomstandigheden een beslissende rol. In de nacht of bij schemering, wanneer vogels vaak op zoek gaan naar voedsel en dus veel rondvliegen, bij storm, neerslag en wind vallen er veel slachtoffers. Door deze omstandigheden worden het observatievermogen van zicht van de vogel namelijk nog beperkter dan ze al waren. Bovendien is het voor vogels in slecht weer moeilijker om te vliegen. Door de wind of regen kunnen ze makkelijk een andere kant opgesleurd worden en wellicht recht in een hoogspanningsleiding.
Aantal draadslachtoffers
Al tijden is er geen goed wetenschappelijk onderzoek meer gedaan naar het aantal draadslachtoffers. Wellicht komt dit doordat een onderzoek naar dit gegeven haast onbegonnen werk is. Er worden jaarlijks duizenden dode vogels gevonden, maar hoe weet je nou dat die door hoogspanningsleidingen zijn omgekomen? En hoe weet je of je niet een heleboel vogels hebt gemist in je telling? Dat maakt cijfers die uit dit soort onderzoeken naar voren komen redelijk onbetrouwbaar.
De laatste cijfers, beter gezegd ‘’grove schattingen’’, komen uit de tweede helft van de vorige eeuw: uit 1966 en een aantal jaar later, 1973. In 1966 kwamen schattingen uit op 500.000 tot 1.000.000 draadslachtoffers in Nederland per jaar. Het verschil tussen deze twee cijfers is enorm. Je hebt dus niet veel aan de resultaten van dit onderzoek. Dit geldt ook voor de cijfers van twee onderzoeken uit 1973, toen varieerden de schattingen tussen 450.000 en 1.000.000, en tussen 450.000 en 1.500.000 ‘’Nederlandse’’ draadslachtoffers.
Als je een draadslachtoffer vindt
Het is natuurlijk mogelijk dat je zelf ooit een draadslachtoffer ziet of vindt. De vondst van de vogel kun je doorgeven aan de SOVON. Dit is een Nederlandse organisatie die zich bezighoudt met ornithologie, ofwel vogelkunde. Dit instituut doet onder andere onderzoek naar de doodsoorzaak van vogels en het aantal vogels dat jaarlijks sterft. Jouw melding van een draadslachtoffer kan dus erg handig zijn.
Overigens kan aan de SOVON ook worden doorgegeven wanneer je een ander wild dier dood vindt. Ze houden namelijk ook van die dieren de sterftecijfers en doodsoorzaken bij.
Meer over vogels
● Waarom trekken vogels van het zuiden terug naar het noorden?
Conclusie
Een draadslachtoffer is een vogel die is overleden door een botsing met of een elektrocutie door (de draden van) een hoogspanningsleiding. Oorzaken van draadslachtoffers zijn onder andere het slecht kunnen inschatten van afstanden, slechte weersomstandigheden en de plaats van de hoogspanningsleidingen.
Bronnen afbeeldingen: Wikimedia Commons, Heidas, Ellywa