Wat is successie
Inleiding
Hoe ontstaan ecosystemen?
Dit is een vrij langdurend proces, ook wel bekend onder de naam successie. Hoe verloopt successie precies?
Hoe ontstaat een ecosysteem
Een ecosysteem begint met een kaal rotsblok. Een kaal rotsblok staat bloot aan grote temperatuurschommelingen. Dit leidt tot verwering van het rotsblok waardoor er scheurtjes in het rotsblok ontstaan.
In deze scheurtjes kunnen korstmossen leven (zie afbeelding 1), dit zijn een soort plantjes zonder wortels die in extreme omstandigheden kunnen overleven. Als deze korstmossen er eenmaal zijn komen er ook kleine diertjes en andere organismen bij.
Deze korstmossen en daarbij horende diertjes sterven, waardoor er langzaam een bodem met humus ontstaat. Humus is een mengsel van organische stoffen, anorganische stoffen en reducenten (bacteriën en schimmels).
Op deze bodem met humus kunnen grotere plantjes en diertjes leven, die vervolgens weer sterven en voor nog meer bodem en humus zorgen.
Welke climaxecosystemen zijn er?
Dit proces van opeenvolgende vegetatie en verschillende soorten eindigt in een climaxecosysteem en wordt successie genoemd. In Nederland is de climaxvegetatie het loofbos en in de wereld zijn de climaxvegetatie, het tropisch regenwoud of de koraalriffen in zee.
Successie
Successie is op te splitsen in primaire en secundaire successie.
- Bij primaire successie is er nog helemaal geen humus aanwezig, en het moet hele proces van humusvorming nog beginnen. Dit gebeurd bijvoorbeeld op het strand, op een kaal rotsblok of waar een gletsjer zich terugtrekt. Het proces van primaire successie duurt ongeveer 800 jaar.
- Bij secundaire successie is er al humus aanwezig, waar sneller grotere planten en meerdere diersoorten op kunnen groeien. Dit is bijvoorbeeld het geval op braakliggende terrein of bij een verlaten boerderij. Dit proces van secundaire successie duurt ongeveer 150 jaar.
Wat zijn de verschillen tussen het pioniersecosysteem en een climaxecosysteem?
Er zijn grote verschillen tussen het pioniersecosysteem en het climaxecosysteem. Hier volgt een kleine opsomming van de verschillen:
- Er is een verschil in het voedselweb. Bij een pioniersecosysteem heb je een eenvoudig voedselweb en bij een climaxecosysteem heb je een ingewikkeld voedselweb.
- In een pioniersecosysteem heb je veel individuen van weinig verschillende soorten. Je hebt dus veel helmgras aan zee en weinig andere begroeiing. In de tropen heb je weinig individuen van zeer veel verschillende soorten.
- In een pioniersecosysteem heb je weinig gelaagdheid, alle begroeiing is ongeveer even hoog, terwijl in een climaxecosysteem er vele lagen zijn, denk aan bomen, struiken, plantjes, grassen, mossen etc.
- In een pioniersecosysteem heb je extreme verschillen in abiotische factoren, er is of veel wind of weinig, het is snel heet of koud. De dieren die er leven hebben een groot tolerantiegebied, dat wil zeggen dat ze tegen extreme levensomstandigheden kunnen. Bij een climaxecosysteem heb je minimale verschillen in abiotische factoren, de temperatuur is heel constant, er valt ongeveer evenveel regen. De dieren die er leven hebben een klein tolerantiegebied, ze kunnen niet goed tegen veranderingen in het milieu.
- In een pioniersecosysteem is een kleine biomassa aanwezig, terwijl een climaxecosysteem een gigantische biomassa heeft.
- In een pioniersecosysteem heb je open kringlopen en in een climaxecosysteem gaan juist geen stoffen verloren en heb je een gesloten kringloop.
- In een pioniersecosysteem zijn de populatiegrootten veranderlijk of onstabiel terwijl deze in een climaxecosysteem juis rond een evenwicht hangen en stabiel zijn.
Tot slot
Wil je het proces van successie zelf zien?
Ga dan eens naar het strand (zie afbeelding 2), de eerste duin over en verder het land in. Je ziet vanzelf een toename van planten- en diersoorten en je zult merken dat de wind afneemt.
Je kunt ook kijken op een braakliggend terrein, maar dit is minder mooi.
Links
Wil je verder lezen over ecologie. Kijk dan eens naar de volgende artikelen: