Wat is de Lorelei
Inleiding
In Nederland zijn vrijwel geen bergen te vinden. Hoe verder we echter naar het oosten en zuiden gaan, hoe meer bergen we tegenkomen. Zo zijn er in het zuiden van Duitsland enorm veel bergen en rotsen te vinden. Eén van de bekendste van die rotsen is de Lorelei. Deze rots staat bekend om de rumoerige geschiedenis en een intrigerend maar afschuwwekkend volksverhaal…
De rots
De Lorelei, ook wel geschreven als Loreley, bevindt zich aan de oever van de Rijn op Rijnkilometer 555. Dat is de 555e kilometer gemeten vanaf het punt waarop de rivier de Rijn voor het eerst bevaarbaar is voor schepen. De rots is maar liefst 132 meter hoog en daardoor bij veel toeristen geliefd om te beklimmen. De plaats Sankt Goarshausen ligt bij de Lorelei in de buurt. Waarschijnlijk is de naam Lorelei een samenvoeging van het Duitse woord ‘’lureln’’ en het Keltische ‘’ley’’. ‘’Lureln’’ betekent iets als ruisen en ‘’ley’’ betekent rots. Vrij vertaald betekent Lorelei dus ‘’ruisende rots’’. In de buurt van de rots bevindt zich een kleine waterval, die tegenwoordig echter niet goed meer zichtbaar is. Het geluid van het vallende water was via echo goed te horen bij de rots en klonk ruisend. Door verstedelijking en het daarbij behorende geluid van schepen, auto’s en mensen is het moeilijk om nu nog het ruisende geluid te horen.
De Rijn slingert met een scherpe bocht om de Lorelei heen. Bij deze scherpe bocht is de Rijn nog maar 113 meter breed, het smalste punt van de rivier. Hier is de Rijn echter ook op zijn diepste punt met 25 meter. Hierdoor staat er in de bocht een gevaarlijke stroming. In het verleden zijn veel schepen in de problemen geraakt bij de Lorelei en een deel hiervan is zelfs verongelukt. Aan het begin van de vorige eeuw heeft men daarom een aantal stukken van de rots weggehaald zodat het voor schepen minder gevaarlijk is om over dit stuk van de Rijn te varen. Dit wil echter niet zeggen dat er helemaal geen kans meer is op ongelukken. In januari 2011 is er bij de Lorelei namelijk nog een schip met zwavelzuur gekapseisd. Dit gekapseisde schip zorgde er ook nog eens voor dat er een gigantische file op het water ontstond waarbij meer dan tweehonderd schepen vast kwamen te staan.
De nimf van de Lorelei
Al deze verongelukte schepen in de geschiedenis hebben de fantasie van mensen goed op gang gebracht. Een volksverhaal vertelt dat er vroeger een nimf met gouden haren op de top van de Lorelei zat. Deze prachtige vrouw leidde de veelal mannelijke schippers af tijdens hun werkzaamheden, waarna ze de macht over hun schip verloren en tegen de rots voeren. Het verhaal van de nimf van de Lorelei is te vergelijken met het verhaal van Odysseus en de Sirenen, dat ruim 2500 jaar geleden geschreven werd door de Griek Homerus. De Sirenen zijn halfgodinnen die schippers met hun prachtige gezang afleidden waarna ze te pletter voeren tegen de rotsen. Daarna doodden de Sirenen alle bemanningsleden. Het verhaal van de nimf is dus hoogstwaarschijnlijk van dit oeroude Griekse verhaal afgeleid. Onder aan de rots staat tegenwoordig een beeld van deze angstaanjagende nimf.
Het volksverhaal was en is voor velen een inspiratiebron. Zo schreef de Duitser Heine er een gedicht over dat tot op de dag van vandaag enorm populair is bij onze oosterburen. Componisten Max Bruch en Alfredo Catalani hebben zelfs een hele opera geschreven die gewijd is aan de nimf. Ook een uitgave van ‘’Suske en Wiske’’ en een aflevering van ‘’Bassie en Adriaan’’ zijn gebaseerd op het verhaal. Ten slotte zijn er verschillende schilderijen gemaakt die een situatie uitbeelden met de nimf en de ongelukkige schippers.
Conclusie
De Lorelei, of Loreley, is een rots van 132 meter hoog die te vinden is op Rijnkilometer 555. Rondom de rots maakt de Rijn een gevaarlijke bocht. Dit heeft geresulteerd in een hoop verongelukte schepen. Volgens een oud volksverhaal woonde er ooit een nimf bovenop de rots die schippers afleidde. Vervolgens voeren ze met hun boot op de rotsen. Dit verhaal is tegenwoordig nog erg populair en wordt nog regelmatig gebruikt in culturele uitingen.
Bronnen afbeeldingen: Wikimedia Commons, Markscheider