Kernramp: wat zijn de gevolgen van radioactieve straling voor onze gezondheid

Inleiding

De problemen rond de door de aardbeving, en de daarop volgende tsunami zwaar getroffen kerncentrales in het Japanse Fukushima, blijven aanslepen. Het stralingingsgevaar blijft, en de situatie raakt maar niet onder controle. Maar wat doet nu zo'n radioactieve straling met ons lichaam, en wat zijn de gevolgen voor onze gezondheid? Vanaf welke concentraties aan radioactieve stof komt onze gezondheid in het gedrang, en welke complicaties doen er zich dan voor?

Korte blootstelling straling dodelijk

De schadelijke gevolgen van zo een nucleaire kernramp, hangen uiteraard van verschillende factoren af. Niet in het minst van de duurtijd van de blootstelling, maar zeker ook van de afstand waarop we ons bevinden ten opzichte van de stralingsbron. Volgens wetenschappers kan een korte blootstelling aan zo'n radioactieve straling, reeds dodelijk zijn. Dezelfde dosis radioactieve straling, toegediend gedurende een tijdspanne van bijvoorbeeld enkele weken of maanden, zal dan weer een veel geringer effect hebben op onze gezondheid.

Stralingsniveau erg belangrijk

Volgens stralingsdeskundigen moeten we bij de gevolgen van blootstelling aan radioactieve straling een duidelijk onderscheid maken tussen acute en chronische gevolgen ervan op onze gezondheid. Terwijl de arbeiders in de kerncentrale van het Japanse Fukushima nu worden blootgesteld aan een straling van zo'n vierhonderd millisievert per uur, hadden hun collega's in het Russische Tsjernobil af te rekenen met een stralingsniveau van maar liefst zesduidend millisievert per uur. Ze liepen daarbij ernstige brandwonden op, en overleden enkele uren later in het ziekenhuis.

Ons beenmerg en bloedstructuur worden aangetast

Deze blootstelling aan radioactieve straling, hoe klein ook, heeft uiteraard ernstige gevolgen voor onze gezondheid. Zo wordt ons beenmerg aangetast. Door deze aantasting van ons beenmerg, wordt ook de structuur van ons bloed sterk gewijzigd. Dat veroorzaakt op zijn beurt dan weer ernstige problemen met onze bloedstolling, waardoor onze witte bloedcellen geleidelijk afsterven. Dat zorgt voor een verminderde weerstand, waardoor de geringste infecties fataal kunnen aflopen. Worden we aan zo'n hoge radioactieve straling blootgesteld, dan biedt zelfs een ultieme beenmergtransplantatie geen oplossing meer.

Dunne darmziekte en bloedige diaree

Een overdosis radioactiviteit doet uiteraard nog veel meer met ons lichaam en onze gezondheid. Een overdoisis nucleaire straling is in vele gevallen oorzaak van de dunne darmziekte. Daarbij wordt onze dunne darm zodanig aangetast, dat er uiteindelijk cholerasymptomen optreden. Een bloederige diarree is hiervan het gevolg. In een eerste fase worden we met eerder onschuldige ongemakken geconfronteerd als braken en misselijkheid. Een overdosis radioactieve straling tast verder ook onze longen aan, en veroorzaakt haaruitval. Het doet onze huid rood kleuren, en veroorzaakt ernstige brandwonden. Naast de radioactieve jodium, worden we ook blootgesteld aan isotopen als strontium en cesium. Hun schadelijk effect op onze gezondheid is nog veel groter. Zij zijn vooral erg schadelijk voor ons bewegingsapparaat en ons beendergestel.

Abnormale cellengroei veroorzaakt kanker

Afhankelijk van de ernst en de duurtijd van onze blootstelling aan radioactieve straling wordt, op langere termijn, ook een abnormale groei van onze lichaamscellen vastgesteld. Vooral (schild)klierkanker is hiervan het gevolg. Niet zo verwonderlijk, want onze schildklier is immers ons eerste orgaan dat reageert op het radioactieve jodium in de lucht. Vooral kinderen en adolescenten zijn bijzonder gevoelig voor schildklierkanker. Dat komt omdat ze in hun volle groeiperiode zitten, en tijdens deze belangrijke levensfase vele nieuwe lichaamscellen aanmaken. Een overdosis radioactieve straling veroorzaakt ook leukemie of kanker van ons bloed. Ingeademde radioactieve stoffen worden via ons beenmerg door gans ons lichaam getransporteerd en blijven daar hun schadelijke straling aan ons lichaam afgeven. Het gebruik van mondkapjes is daarom zo belangrijk.

Welke stralingsdosis is schadelijk voor gezondheid?

De ernst van de gevolgen van blootstelling aan radioactieve straling hangt dus in belangrijke mate af van de hoeveelheid radioactiteit, van de duurtijd van de blootstelling en van de afstand tot de bron die de straling veroorzaakt. De hoeveelheid radioactiviteit waar we per uur worden aan blootgesteld, wordt uitgedrukt in millisievert. Hoeveel millisievert kan ons lichaam eigenlijk aan? Een dosis van tienduizend millisievert per uur is zonder meer dodelijk. Bij zesduizend millisievert is er kans op dunne darmziekte met cholerasymptomen en bloederige diarree. Tussen vijftienhonderd en tweeduizend millisievert krijgen we problemen met onze witte bloedcellen en onze bloedplaatjes, met een slechte bloedstolling en een sterk verminderde weerstand tot gevolg. Het begin van stralingsziekte situeert zich rond duizend millisievert per uur. Dat uit zich door misselijkheid en braakneigingen.