Kernramp: welk effect heeft jodium op onze gezondheid

Inleiding

Na een ongeval in een kerncentrale, raden wetenschappers ons aan massaal jodiumtabletten te slikken. Dankzij deze extra jodium, kunnen we ons lichaam zoveel mogelijk beschermen tegen de radioactieve straling die bij zo een kernongeval vrijkomt. Welk effect heeft deze extra jodium op onze gezondheid, en welke bevolkingsgroepen hebben het meest nood aan extra jodium? Wat zijn de gevolgen van jodiumtekort?

Schildklier hoofdrolspeler

Het massaal toedienen van jodiumtabletten na een nucleair ongeval, is de belangrijkste voorzorg om ons te wapenen tegen allerlei ernstige gezondheidsrisico's die zo een kernongeval kan veroorzaken. Bij een ongeval in een kerncentrale, komen immers radioactieve stoffen in de atmosfeer terecht. Een erg schadelijke stof voor de volksgezondheid is ongetwijfeld het radioactieve jodium. Dit komt vrij bij de splitsing van uranium. Komen wij nu in aanraking met dit radioactieve jodium, dan wordt deze stof opgeslagen in onze schildklier, met ernstige gezondheidsproblemen tot gevolg. Deze radioactieve jodium kan daar immers weefsel beschadigen, en zo ernstige ziekten veroorzaken.

Opslag radioactief jodium voorkomen

Onmiddellijk na een kernramp, moeten we met alle mogelijke middelen vermijden dat het radioactieve jodium kans krijgt zich in onze schildklier op te slaan. Daarom moeten we onze schildklier zoveel mogelijk verzadigen met niet- radioactieve jodium, dat dus in tabletvorm wordt toegedient.

Radioactieve jodium slechts traag afbreekbaar

Worden we vroeg of laat toch het slachtoffer van een kernongeval, dan dienen we de niet- radioactieve jodiumtabletten zéker gedurende enkele weken te slikken. Wetenschappers stellen immers dat de tijd, waarin de helft van het radioactieve jodium wordt afgebroken, gemiddeld zo'n tien dagen bedraagt.

Wat is jodium?

Jodium is een sporenelement, en komt van nature in erg kleine hoeveelheden in ons lichaam voor. Door de Wereld Gezondheids Organisatie (WGO) werd de dagelijkse hoeveelheid niet- radioactieve jodium voor volwassenen vastgesteld op honderdvijftig microgram. Voor baby's en kinderen ligt deze dagelijkse dosis tussen zeventig en honderdtwintig microgram. Zwangere vrouwen en jonge moeders die borstvoeding geven, hebben dagelijks een hoeveelheid niet- radioactieve jodium nodig van minstens tweehonderd microgram nodig. Vooral zwangere vrouwen en pas geborenen zijn bijzonder gevoelig voor een tekort aan jodium.

Schildklierhormoon zorgt voor groei organen

Jodium is ook een hoofdrolspeler bij de productie van schildklierhormonen. Deze hormonen spelen op hun beurt een belangrijke rol bij het goed functioneren van onze lichaamscellen, en bij de groei van onze organen. Bij volwassenen houden deze hormonen hoofdzakelijk onze hartslag, en onze bloeddruk op peil.

Opbouw van zenuw- en hersenweefsel bij kinderen

Voor baby's en opgroeiende kinderen, kan een tekort aan jodium en schildklierhormonen ernstigere gezondheidsklachten veroorzaken. Jodium is immers verantwoordelijk voor de ontwikkeling van hun bewegingsapparaat, voor gezonde botvorming en spieren, en voor de opbouw van hun zenuw- en hersenweefsel.

Jodiumtekort veroorzaakt ernstige gezondheidsproblemen

Wanneer ons lichaam onvoldoende jodium uit onze dagelijkse voeding kan halen, zal onze schildklier proberen haar jodiumreserves op peil te houden, en de productie van schildklierhormonen te verzekeren door extra jodium uit ons bloed te halen. Blijft het jodiumtekort aanslepen, dan ontstaat er een belangrijk tekort aan dit schildklierhormoon. Onze schildklier probeert dan met alle mogelijke middelen extra jodium aan te maken, maar het lukt haar onmogelijk. Daardoor gaat ze opzwellen, wat krop, of een zwelling in onze hals veroorzaakt.

Verstoorde en vertraagde celwerking

Een beperkt tekort aan schildklierhormonen, veroorzaakt een verstoorde en vertraagde celwerking. Zo'n vertraagde celwerking is verantwoordelijk voor klachten als lusteloosheid, loomheid, een verlaagde hartslag, droge haren en zelfs haaruitval, depressiviteit, gehoorproblemen én een abnormale toename van ons lichaamsgewicht. Wanneer het jodiumgehalte in ons lichaam weer zijn gewenste niveau bereikt, zullen al deze klachten langzaam verdwijnen.

Lichamelijke en geestelijke stoornissen bij kinderen

Ernstig jodiumtekort, kan voor kinderen écht dramatische gevolgen hebben. Een tekort aan schildklierhormonen tijdens hun eerste drie levensjaren, geeft aanleiding tot een belangrijke groeivertraging en, in sommige gevallen, zelfs tot een vertraagde ontwikkeling van hun hersenen, een proces dat onomkeerbaar is. In medische kringen noemt men dit cretinisme, een aandoening die reeds bij de geboorte opgespoord wordt via de hielprik.

Vis, belangrijke bron van jodium

Wat kunnen we zélf doen om ons jodiumpeil zovel mogelijk op het gewenste peil te houden? Alle soorten zeevis en zeevruchten, zijn onze belangrijkste leveranciers van jodium. Wetenschappers raden ons daarom aan, minstens driemaal per week, vis op ons menu te plaatsen. Het klassieke keukenzout vervangen door zeezout, is een ander hulpmiddel om onze jodiumtekorten aan te vullen.