Rampscenario: wat doen als slachtoffer kernongeval

Inleiding

Bij ieder nucleair ongeval, laait de ongerustheid over de veiligheid van onze kerncentrales telkens weer hoog op. Dat was na de kernramp in het Russische Tsjernobil het geval, en dat is nu na de kernramp in het Japanse Fukushima, zéker niet anders. Volgens nucleaire experts is een dergelijke kernramp ook bij ons immers nooit uit te sluiten. Maar hoe moeten we dan reageren, en nog belangrijker: wat moeten we doen en vooral laten wanneer we ooit slachtoffer van zo een rampscenario zouden worden? Welke voorzorgsmaatregelen moeten we dan nemen om ons zoveel mogelijk tegen radiactieve straling te beschermen?

Radioactieve straling boosdoener

Hopelijk doet zo'n rampscenario zich bij ons nooit voor. Toch moeten we daar rekening mee houden, want een ongeval is immers nooit uit te sluiten. Bij ieder ongeval in een kerncentrale, komen er radioactieve stoffen in onze atmosfeer terecht. Eén van die stoffen is radioactief jodium, een element dat vrijkomt bij de splijting van uranium. Komen we met dit radioactieve jodium in contact, dan wordt deze stof opgeslagen in onze schildklier. Daardoor komt de aanmaak van schildklierhormonen ernstig in gevaar. Een tekort aan dit schildklierhormoon, tast onze weefsels aan, en kan op die manier ernstige gezondheidsklachten veroorzaken.

Zwangere vrouwen en kinderen grootste slachtoffers

Een tekort aan dit schildklierhormoon is vooral erg gevaarlijk voor zwangere vrouwen, baby's en kinderen. Een dergelijk tekort verooraakt immers belangrijke groeivertragingen, en is verantwoordelijk voor beschadiging van onze zenuw- en hersenweefsels. Dat moet uiteraard met alle mogelijke middelen vermeden worden. Dat doen we door het massaal toedienen van niet- radioactieve jodiumtabletten. Deze moeten verhinderen dat de radioactieve variant van jodium zich in onze schildklier kan opslaan. Gezinnen en instellingen die zich in een straal van twintig kilometer rond de kerncentrale bevinden, kunnen gratis jodiumtabletten afhalen in de plaatselijke apotheek. Deze jodiumtabletten hebben een beschermend effect gedurende minimum 24 uur.

Strontium en cesium nog gevaarlijker

De radioactieve neerslag na een kernongeval, bevat echter véél meer dan het radioactieve jodium. Andere radioactieve stoffen als strontium en cesium maken er eveneens deel van uit, en worden door ons lichaam opgenomen. De schadelijke effecten van deze twee radioactieve stoffen zijn vele malen groter dan bij jodium het geval is. We kunnen ons tegen strontium en cesium ook veel moeilijker beschermen. Hun afbrekingstijd is immers zoveel groter dan bij jodium. Bedraagt de halveringstijd bij jodium gemiddeld zo'n tien dagen, dan is de helft van de concentraties strontium en cesium ten vroegste pas na één, en in vele gevallen pas na dertig jaar uit ons lichaam verdwenen.

Nationaal noodplan moet hulpacties coördineren

Doet er zich bij ons een kernongeval voor, dan treedt het nationaal nucleair noodplan in werking. Met dit noodplan wil men alle hulpacties zo goed mogelijk coördineren, en zowel de bevolking als ons leefmilieu maximaal beschermen. De bevolking wordt daarbij via alle mogelijke kanalen van de situatie, en van mogelijke gevaren op de hoogte gebracht. We beschermen ons in eerste instantie door ons onmiddellijk in het dichtsbijzijnde gebouw in 'veiligheid' te brengen. Er worden door de overheid alle noodzakelijke en mogelijke maatregelen genomen, omdat we geen radioactief voedsel of drinkwater zouden consumeren. Jodiumtabletten worden pas toegedient, wanneer de overheid daarom vraagt.

Onnodig telefoonverkeer vermijden

Wat kunnen we zélf doen om ons zoveel mogelijk te beschermen en om de hulpacties uiteraard zo weinig mogelijk te hinderen? In een gebied van tien kilometer rond kerncentrales, werd een netwerk van sirenes uitgebouwd. Beginnen deze sirenes te loeien, dan dreigt er gevaar. Gaat er nucleair alarm af, dan moeten alle inwoners in dit gebied verplicht binnen blijven. We moeten dan uiteraard alle ramen en deuren sluiten. In geval van ventilatie, moeten we ook de toevoer van de buitenlucht onmiddellijk hermetisch afsluiten. Via radio en televisie wordt de bevolking nauwlettend van de situatie op de hoogte gebracht. We letten er ook op dat we alle onnodig telefoonverkeer vermijden, om zo overbelasting van het netwerk te voorkomen. Zijn onze kinderen op dat ogenblik op school, dan laten we die daar. Zo hinderen we de hulpacties zo weinig mogelijk.