Wat zijn de ergste vulkaanuitbarstingen aller tijden
Inleiding
Er zijn verschillende vormen van natuurgeweld, zoals overstromingen en aardbevingen. Hier hebben wij in Nederland en België regelmatig in meer of mindere mate mee te maken. Een vorm van natuurgeweld die voor ons wat minder bekend is, is het uitbarsten van een vulkaan. De afgelopen eeuwen zijn hierdoor duizenden mensen om het leven gekomen. Maar welke vulkaanuitbarsting zijn eigenlijk de dodelijkste geweest?
De lijst
10. Galungung, 1882: 4.011 doden
De vulkaan die op de nummer 10 van deze lijst staat is de Galungung. Deze vulkaan bevindt zich in Indonesië. Tijdens de uitbarsting van de vulkaan op 8 oktober 1882 stierven ruim 4.000 mensen. Dit grote dodenaantal is te verklaren met het feit dat de vulkaan geheel onverwachts uitbarstte. De mensen wisten niet dat ze moesten vluchten en werden verrast door bergen van kokende modder, hete zwavel, rotsblokken en aswolken. In totaal werden er 114 dorpen compleet verwoest.
9. Kelud, 1919: 5.110 doden
Ook de vulkaan de Kelut bevindt zich in Indonesië. Om precies te zijn in het oosten van het eiland Java. Op 19 mei 1919 barstte de Kelut uit, na ruim 18 jaar inactief te zijn geweest. Door de uitbarsting ontstond een enorme krater waar later een meer in zou ontstaan. 5.110 mensen vonden de dood op deze noodlottige dag. Nog steeds vormt de Kelud een gevaar voor het leven op Java; de vulkaan is nog altijd actief en in 2007 nog uitgebarsten.
8. Laki, 1783: 9.350 doden
De Laki is een vulkaan op het Europese eiland IJsland. Dit land staat bekend als het gebied met de meeste vulkanische activiteit ter wereld. Het komt echter zelden voor dat een vulkaanuitbarsting slachtoffers eist vanwege de dunbevolktheid van het land. Helaas zijn er uitzonderingen. De Laki, een vulkanische rug die een enorme lengte heeft, was zeer actief in de periode januari – juni in het jaar 1783. Bijna 9.500 mensen stierven tijdens deze maanden.
7. Unzen, 1792: 14.300 doden
Ook in Japan bevinden zich een groot aantal vulkanen. De vulkaan Unzen hoort daar ook bij. Een eiland dat destijds dicht in de buurt lag van Unzen bestaat tegenwoordig niet meer. Het eiland is namelijk geheel verdwenen tijdens de vulkanische periode die op 1 april 1792 op haar hoogtepunt kwam. Het is geen enkele eilandbewoner gelukt te vluchten en zo kwamen alle 14.300 bewoners van Unzen om het leven.
6. Etna, 1169: 15.000 doden
Op het Italiaanse eiland Sicilië staat de Etna. Deze vulkaan is in de afgelopen keren meerdere keren uitgebarsten wat vaak voor allesverwoestende gevolgen zorgde. Dit was ook het geval in 1169, de precieze datum is niet bekend. Toen de bewoners van de stad Catania hoorde dat de Etna op het punt van uitbarsten stond, vluchtten er velen naar de kathedraal in de stad. Hier waren ze echter niet veilig en zo vonden al vele honderden mensen de dood. Ook de haven van de stad Messina werd dodelijk getroffen door een tsunami die het gevolg was van de uitbarsting. Naar schatting gingen meer dan 15.000 inwoners van Sicilië dood door deze gigantische uitbarsting.
5. Etna, 1669: 20.000 doden
Precies vijf eeuwen later liet de Etna, met een hoogte van 3.280 meter de hoogste vulkaan van Europa, weer van zich horen. De uitbarsting op 11 maart 1669 staat bekend als de dodelijkste uitbarsting aller tijden. Een enorme golf van lava bereikte in combinatie met rotsblokken en as weer de stad Catania. Ook nu konden vele inwoners niet vluchten voor het natuurgeweld. Getuigenverslagen melden maximaal 20.000 doden.
4. Nevado del Ruiz, 1985: 22.940 doden
Ook wat meer recent zijn er enorme vulkaanuitbarstingen geweest. Zo barstte op 13 november 1985 de Nevado del Ruiz uit. Dit is een vulkaan in Colombia gelegen in het Andesgebergte. De vulkaan was voor de rampzalige datum al wat actiever geworden dan voorheen. Er waren dus tekens dat de vulkaan uit zou gaan barsten. Toen de Colombiaanse regering net was begonnen met het ontruimen van de bedreigde gebieden, ontplofte de Nevado. 22.940 inwoners stierven hierdoor.
3. Mont Pelée, 1902: 27.000 doden
Op de nummer drie van de lijst staat de vulkaan de Mont Pelée, Martinique. Martinique is een Frans eiland gelegen in de Caribische Zee. Al eeuwenlang was deze vulkaan lichtelijk actief totdat op 8 mei 1902 de vulkaan met enorme kracht uitbarstte. De bewoners van de hoofdstad en dichtstbevolkte stad van het eiland, St Pierre, voelden er niks voor om te vluchten. Zij dachten dat het allemaal wel mee zou vallen, net als al eeuwenlang zo was. Dit bleek later een dodelijke foute: zo’n 27.000 mensen zijn tijdens de uitbarsting gestorven.
2. Krakatoa, 1883: 36.380 doden
De op één na ergste vulkaanuitbarsting die ooit gedocumenteerd is, vond plaats op 26 en 27 augustus 1883. De Krakatoa, weer een vulkaan op Indonesië, barstte toen met een enorme explosie uit nadat er de dagen daarvoor al wat kleinere uitbarstingen waren geweest. Een groot deel van het eiland waar de vulkaan zich op bevindt, werd verwoest tijdens deze uitbarsting. Wellicht is de knal die bij deze uitbarsting vrijkwam, het hardste geluid dat ooit door mensen gehoord is. Door de uitbarsting verloren 36.380 mensen het leven.
1. Tambora, 1815: 92.000 doden
De uitbarsting die met stip de meeste doden ooit heeft veroorzaakt, is de uitbarsting van de Tambora in de periode 5 – 12 april 1815. Ook deze vulkaan bevindt zich in Indonesië, op het eiland Sumatra. Door de lava en rotsblokken die bij de uitbarsting vrijkwamen stierven direct ruim 10.000 personen. Door ziektes die later ontstonden en het voedselgebrek door mislukte oogsten stierven naar schatting nog eens 82.000 Indonesiërs. Er wordt geschat dat meer dan 1,7 miljoen ton (dat is 1.700.000.000 kilo) aan as en afval in de lucht en atmosfeer terecht kwam door de uitbarsting.
Conclusie
Alle vulkaanuitbarstingen op deze lijst hebben aan vele tienduizenden mensen het leven gekost. Veel van deze dodelijke vulkanen staan in Indonesië. Zo ook de meest dodelijke vulkaan ooit: de Tambora. Tijdens de uitbarstingen in de periode 5 – 12 april 1815 stierven 92.000 mensen.
Bronnen afbeeldingen: Wikimedia Commons, Jialiang Gao, Erwinh