Wat is een haplogroep
Inleiding
Een haplogroep is een groep van soortgelijke haplotypes dat een gemeenschappelijke voorouder met een enkele nucleotide polymorfisme (SNP) mutatie. Haplogroepen worden dus ingedeeld in familiaire haplotypen.
Deze classificatie is van belang voor genografie, een wetenschappelijke tak die zich bezig houdt met hoe een organisme zich in de prehistorie heeft ontwikkeld en verspreid. De evolutie.
Hoe?
Bij planten wordt het haplotype door het DNA in de chloroplasten (bladgroenkorrels) bepaald en bij bijvoorbeeld de mens in mannelijke lijn door het Y-chromosoom en in vrouwelijke lijn door het mitochondriaal DNA.
Hierdoor is het mogelijk verwantschap tussen alle levende wezens te bepalen en de migratie in kaart te brengen en hiermee de evolutie. Het X-chromosoom is niet bruikbaar aangezien het X-chromosoom weliswaar niet recombinerend is, maar toch over meerdere generaties lastig traceerbaar.
De mens
Bij mensen wordt haplogroepen aangeduid met een letters van het alfabet, en verfijningen bestaan uit extra nummers en letters. Zo is haplogroep R1b1 de meest voorkomende haplogroep in mannelijke lijn in West Europa. Ieder mens behoort tot een haplogroep, zo is op basis van de genografie de migratie van de mens in kaart te brengen.
Migratie
Bekend is het ‘The Genographic Project’ van IBM en National Geographic, die de migratie van de mensheid onderzoekt en in kaart brengt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een klein stukje DNA. Namelijk:
- Het Y-chromosoom, dat de vader alleen doorgeeft aan zijn zonen en ons terugleidt naar onze 'Y-chromosomale Adam’);
- Het mitochondriaal DNA dat alleen de moeder via de eicel doorgeeft aan overigens al haar kinderen en dus informatie bevat over de afstammingslijn van moeder op dochter op kleindochter en ons terugleidt tot de 'Mitochondriale Eva'.
Uit onderzoek blijken we allemaal af te stammen van één vrouw die ongeveer 150.000 jaar geleden in Afrika leefde. Deze ‘mitochondrische Eva’, was uiteraard niet alleen, noch de eerste vrouw. Onze Adam van het Y-chromosoom leefde ongeveer 60.000 jaar geleden in Afrika en ook hij was niet alleen en de eerste man. De periode waarin die gemeenschappelijke voorvader leefde, zou samenvallen met een flessenhalsperiode, een vulkanische winter die ongeveer zes jaar duurde en waarin waarschijnlijk slechts enkele duizenden mensen konden overleven. Een wetenschap die nog volop in ontwikkeling is.
Overzicht haplogroepen in vrouwelijke lijn
Als voorbeeld een overzicht van de meest voorkomende haplogroepen in vrouwelijke lijn per werelddeel:
- Zuid-Europeanen: J, K
- Noord-Europeanen: H, T, U, V, X
- bewoners Midden-Oosten: J, N
- Afrikanen: L, L1, L2, L3
- Aziaten: A, B, C, D, E, F, G
- Inheemse Amerikanen: A, B, C, D, X