Geschiedenis en toepassingen van de Linde

Bekendheid van de Linde

Bij de Linde denken we als eerste aan een boom. Het is ook een riviertje in Friesland. Ook gaan er meisjes met de naam Linde door het leven.

De Lindeboom

In Nederland groeit de Tilia Europaea. We kennen de Kleinbladige Linde en de Grootbladige Linde, respectievelijk Tilia cordata Mill. en Tilia platyphyllos Scop.

De Linde zie je vaak als solitair op een prominente plek in een dorp of stad. Ze wordt soms aangeplant op een bijzondere dag, als een soort herdenkingsmonument. Ook op binnenplaatsen van kastelen en in de buurt van een boerderij is vaak een Linde geplant. De Linde staat symbolisch voor bescherming en verbondenheid van de gemeenschap. Andere, minder algemene betekenissen zijn: Rust en liefde, vrouwelijke gratie en schoonheid. De Linde is de heilige boom van de oude Germanen. Ze kan wel duizend jaar oud worden.

Kenmerken van de Linde

De Linde is een 15 tot 30 meter hoge boom met een rechte stam. Ze heeft een gladde, na twintig jaar barstende bast. De bladeren staan verspreid, zijn gesteeld, hartvormig, gezaagd, aan de onderzijde kaal en blauwgroen, met bruine haren in de hoeken van de nerven. De bladknoppen zijn kaal met twee schubben. De boom bloeit in juni, juli met sterkgeurende, vuilwitte bloemen. Deze bloemen staan met vijf tot tien bijeen op een gemeenschappelijke steel. Deze steel is op het midden van een schutblad ingeplant. De bloemen hebben vijf kelkbladen, vijf kroonbladen en talrijke meeldraden. De vrucht is een rond nootje met vier tot vijf onduidelijke ribben.

De Linde als medicijn

• Gebruikte delen;
  • de jonge bloemen inclusief de schutbladen,
  • de bast,
  • het sap,
  • het hout; drogen in het donker, goed afgesloten in het donker bewaren.

• Werkzame bestanddelen;
  • vluchtige olie,
  • slijm,
  • looistof,
  • flavonoïde kleurstoffen en
  • mangaan

• Toegeschreven eigenschappen;
  • galsecretie-bevorderend,
  • kalmerend,
  • kramp-opheffend,
  • slaapverwekkend,
  • verwekend en
  • zweetdrijvend.

Aandoeningen waarbij bestanddelen van de Linde gebruikt kunnen worden

In de kruidengeneeskunde kunnen een behoorlijk aantal aandoeningen met een deel van de Linde worden behandeld. Hier een paar voorbeelden:

• Angst; gebruik een aftreksel van Lindebloesem: 20 gram jonge bloesem op een liter kokend water, tien minuten laten trekken; na coleren direct beginnen te drinken. (coleren is door een doek zeven en alle vocht eruit wringen)
• Couperose; aftreksel van kleinbladige Linde 40 gram gedroogde bloemen op een liter kokend water tien minuten laten trekken, aanbrengen, goed inwrijven en de huid masseren, opdat deze het middel goed opneemt.
• Huidvlekken, die bij ouderdom zijn ontstaan en sproeten kunnen minder opvallend worden door een afkooksel van 80 gram bloesem op een liter water, vijf minuten laten koken en de vlekken met dit vocht deppen.
• Spit; afkooksel van kleinbladige Linde: 30 gram van het hout op een liter water, 15 minuten op een zacht vuurtje laten koken en filtreren. Het vocht in twee dagen verdeeld over de dag opdrinken.

Legendes van de Linde

Er zijn veel legendes waarin de Linde een rol speelt. Hier twee voorbeelden.

• Siegfried, de held van de Nibelungen, is onkwetsbaar geworden door een bad in bloed. Hij sterft door een wond tussen zijn schouderbladen. Deze wond zit op de plek waar zich tijdens zijn bad in bloed een lindeblad heeft vastgekleefd.
• De legende van het Keiberg Kruis. Op de grens tussen Beselare en Passendale verheft de Keiberg zijn 41.5 m hoge top. Op de top staat een stenen Calvariekruis, maar in vroegere tijden groeide daar een Linde. Klokslagmiddernacht kon je bij deze Linde onderhandelen met de duivel. Je moest hiervoor een zwart geitenlam als offer meenemen. Op een nacht stond daar een boerenknecht. Hij wilde zijn ziel aan de duivel verkopen in ruil voor goud. "Goed", zei de duivel "onderteken dit contract met je bloed en je zult twintig jaar lang zoveel goud hebben als je wilt. Elke keer wanneer je je hand in deze holle linde steekt, kun je er een goudstuk uithalen" De boerenknecht tekende de overeenkomst. Hij leefde vanaf dat moment als een rijk man. Na een aantal jaren werd hij bang. Hij biechtte zijn zonde bij de pastoor. Als boetedoening moest hij de linde opbranden met gewijd stro, op de plek waar deze stond. Daarna moest hij er op eigen kosten een groot stenen kruis laten plaatsen. Zo gebeurde het. In aanwezigheid van een grote menigte, wijdde de pastoor het kruis. Op dat moment hoorden de mensen ijselijke godslasteringen, gerammel van ketens en het blaten van een geit. Het door de boerenknecht ondertekende contract dwarrelde aan de voeten van de pastoor neer. De vloek was voor altijd verbroken.

De rivier

De Linde is een rivier in Zuid-Friesland in de gemeente Weststellingwerf. Tussen het meertje Het Wijde en het dorp Slijkenburg vormt ze de natuurlijke grens tussen Overijssel en Friesland. De aanleg van de Noord-Oostpolder heeft de loop van dit riviertje veranderd.

De meisjesnaam

De naam Linde is afgeleid van het Germaanse woord lind met als bekenis "slang", een dier dat symbool staat voor "kenner van geheimen". Een andere mogelijkheid is dat de naam Linde afkomstig is van de gelijknamige boom.

Tenslotte

Boom, rivier of naam; Linde is bijzonder.

foto: Wikipedia; De danslinde in Effeltrich auteur Rainier Lippert