Geschiedenis en toepassingen van de Eik

Bekendheid van de Eik

De Eik is een boom, als soort een van de oudste op deze aarde. Zijn hout wordt in erg veel toepassingen gebruikt. Er zijn mensen met Eik als achternaam. Ook zijn er straten, zaken, stichtingen en instellingen welke met de naam Eik door het leven gaan. In sommige plaatsnamen in het zuiden van Nederland en België komt het woord eik terug: Bergeijk, Maaseik, Eekeren, Eekloo.

De Eik als boom

De Eik is een loofboom. Eiken leven minstens vijfhonderd jaar, sommige zelfs wel tweeduizend jaar. Wereldwijd zijn er meer dan vijftien verschillende soorten Eik bekend. In Nederland komen vooral de Zomereik (Quercus robur), de Wintereik (Quercus petraea) en de Amerikaanse Eik (Quercus rubra) voor. De laatste is vanuit Amerika naar ons land geïmporteerd. De vruchten (eikels) welke onder de boom vallen, krijgen daar te weinig licht om te ontkiemen. De Eik is daardoor voor verspreiding afhankelijk van dieren zoals bijvoorbeeld de Vlaamse Gaai en de Eekhoorn. Ook de mens draagt bij aan de verspreiding van de Eik.

Kenmerken van de Eik

De Eik kan tot dertig meter hoog worden. Het is een boom met gedrongen stam; een grijsbruine schors welke bij oudere bomen zwart wordt. In de schors bevinden zich hoekige spleten. De bladeren zijn kaal, donkergroen van boven en lichter aan de onderkant. Ze zijn stug, min of meer eirond, met afgeronde lobben. De Zomereik verliest zijn blad net voor de winter. De Wintereik in de loop van de winter. De Eik bloeit in mei. De mannelijke bloemen staan bijeen in hangende, katjesachtige bloeiwijzen. Ze zijn geelachtig en staan iets van elkaar verwijderd aan de basis van de nieuwe takken. De vrouwelijke bloeiwijzen hebben dicht opeenstaande schubben. De vrucht is een eivormige eikel. De geur is zwak, de smaak bitter en samentrekkend.

De Eik als medicijn

• Gebruikte delen:
  • de bast van de jonge takken (in het voorjaar)
  • de bladeren (in juni)
  • de eikels (in de herfst)

Werkzame bestanddelen:

• • looistof

• Toegeschreven eigenschappen:
  • aansterkend
  • antiseptisch
  • koortswerend
  • samentrekkend

Aandoeningen waarbij bestanddelen van de Eik gebruikt kunnen worden

• Aambeien; deze kunnen een symptoom zijn van een ernstige ziekte. Daarom vooral op oudere leeftijd altijd een arts raadplegen bij het ontstaan van aambeien. Men kan de pijn verzachten door een zitbad te nemen met een afkooksel van de Zomereik: tachtig gram bast op een liter water, tien minuten laten koken.

• Angina; Dit is een ontsteking van de keel, meestal pijnlijk en hinderlijk bij het slikken. Als de pijn langer dan tien dagen blijft is het verstandig een arts te raadplegen. Men kan de pijn verzachten door te gorgelen met een afkooksel van de Zomereik; twintig gram bast, vijf minuten laten koken.

• Kloven; een afkooksel van zestig gram bast van de Zomereik op een liter water, vijftien minuten laten koken. Hierin drie keer per dag de handen met kloven baden. De oplossing voor gebruik opwarmen.

Symboliek van de Eik

De Eik wordt gezien als de koning van het bos. Een vrijstaande Eik is symbool van kracht, seksualiteit, macht en een lang leven. De Eik is verbonden met vuur en vruchtbaarheid. De Eik is ook zinnebeeld van gastvrijheid.

Eiken symboliseren waardigheid, wijsheid en de verbinding tussen hemel en aarde.

De Eik is het symbool van Engeland.

Legendes en verhalen van de Eik

• Bij de Kelten was de Eik de Heilige Boom. In iedere eikel zat de ziel van een fee en was daardoor een geluksbrenger. Eens per jaar beklommen de Druïden, in witte gewaden gekleed, hun Eiken. Ze sneden dan met hun gouden sikkels de maretakken uit de Eik. De takken die naar beneden vielen, werden in witte doeken opgevangen en onder het volk verdeeld. Een overblijfsel van dit oude gebruik is de mistletoe waarmee we rond kerstmis de huiskamers versieren.
• Bij de Grieken was de Eik de verbinding tussen de Goden en de mensen. Voor de Grieken hoorde de Eik bij Zeus, voor de Romeinen bij Jupiter, voor de Germanen bij Thor. In Griekenland stond de Eik van Dodona, gehoed door drie priesteressen die in het ruisen van de bladeren de goddelijke stem hoorden. Slavische volkeren vereerden in de Eik hun god Percula.
• De Eik was bij de Germanen aan de God Donar gewijd; God van de donder, het onweer. Opvallend is, dat de bliksem vaker de Eik treft dan andere bomen. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat de Eik vaak op kruispunten van ondergrondse wateraders staat. De Eik bevat ook vrij veel zetmeel - een goede geleider -, wortelt diep en heeft een ruwe bast.
• Jeanne d ‘Arc zou van de Tovereik van Bourlemont kracht hebben gekregen om haar land naar een militaire overwinning te voeren. Zij werd bestempeld als heks en daarom ter dood veroordeeld.
• In veel verhalen wonen elfjes in holle Eiken, want de Eik is een sprookjesboom. De Eik speelt een belangrijke rol in de verhalen van Paulus de boskabouter.
• In de loop van de tijd veranderde de Eik onder invloed van het Christendom in de Mariaboom. In Meerveldhoven in Noord-Brabant staat een kerk die gewijd is een Onze Lieve Vrouw ter Eijk. De kerk is rondom een dode Eik gebouwd.
• In 1648 werden op gezag van de Kerk Heilige Eiken in Nederland gekapt. Eén Eik heeft het overleefd. Hij staat nog steeds in Den Hout, dichtbij Oosterhout. Deze boom is rond 1250 uit een eikel ontsproten. De kern van de boom is verbrand door blikseminslag. Toch staat hij elk jaar weer in blad.

Toepassingen van de Eik

• De Eik werd vroeger wel geplant als laanboom naar de toegangspoorten van buitenverblijven en kastelen.

• Eikenhout is sterk, redelijk hard en heel betrouwbaar. Het is makkelijk te bewerken en af te werken. Eiken is een houtsoort die binnen- en buitenshuis voor bijna alles gebruikt kan worden. Meubels, deuren, kozijnen en trappen worden van Eiken gemaakt. Ook voor schepen en sluisdeuren is Eiken een ideale houtsoort.

• Eikels worden gebruikt om varkens te voeren. Voor mensen zijn eikels giftig.

Tenslotte

De Eik straalt een onoverwinnelijke kracht uit.

Bron; www.stemderbomen. Gids voor geneeskrachtige planten van Readers Digest.