Politiek over actieve donorregistratie

In Nederland is een tekort aan orgaandonoren. Dit houdt in dat mensen, die een orgaan of weefsel nodig hebben, vaak te lang moeten wachten op dit orgaan of weefsel. In totaal stonden er op 1 januari 2009 1315 mensen op de wachtlijst voor een orgaan of weefsel. Soms is het wachten op een orgaan fataal. Zo zijn er in 2008 153 mensen gestorven, terwijl ze op de wachtlijst voor een orgaan stonden.

Een reden waarom er in Nederland te weinig orgaandonoren zijn, is dat wij in Nederland een toestemmingssysteem hebben. Dit houdt in dat je geen donor bent tenzij je aangeeft dat je donor wilt zijn. Sommige mensen vergeten dit of ze hebben geen zin om zich als donor aan te geven. Deze mensen zijn dus automatisch geen donor. Hierbij wordt er meestal vanuit gegaan dat Nederlanders negatief staan tegenover het doneren van organen en weefsel.

Als ervan uit zou worden gegaan dat Nederlanders positief staan tegenover het doneren van organen en weefsel, zou actieve donorregistratie een oplossing kunnen zijn voor het tekort aan donoren. Het ADR houdt in dat iemand donor is, tenzij hij aangeeft dat hij geen donor wil zijn. Dit wordt ook wel een bezwaarsysteem genoemd.

In Nederland is dus sprake van een toestemmingssysteem. Een persoon geeft dus aan of hij donor wil zijn of niet. Dit kan door middel van een donorformulier. Bij het invullen van dat formulier zijn vier keuzemogelijkheden:

Ja, ik geef toestemming (aangeven welke organen wel/niet)
Nee, ik geef geen toestemming
Mijn nabestaanden beslissen
Een specifieke persoon beslist

De Politieke partijen over het actieve donorregister

De politieke partijen geven in hun verkiezingsprogramma van 2010 ook een mening over orgaandonatie. Hieronder wordt aangegeven of de poltieke partijen voor of tegen actieve donorregistratie zijn:

VVD:

Tegen. De VVD is voorstander van het Nee-tenzij systeem. De VVD baseert haar standpunt op het zelfbeschikkingsrecht zoals dat is vastgelegd in de grondwet en ook in haar verkiezingsprogramma. De VVD is tegen een overheid die regelt dat iedereen solidair moet zijn, tenzij je dit expliciet niet wilt. Ze is altijd een groot voorstander geweest van een overheid die haar burgers actief informeert over orgaandonatie en voortdurend de bevolking oproept om na te denken over de feiten en op grond daarvan een keuze te maken. De VVD gelooft niet in de maakbaarheid van de samenleving.

PVV:

Tegen. PVV ambieert het best werkende en meest zuivere donorsysteem. PVV vindt dat overgaan tot een actief donorregister de zuiverheid van ons huidige systeem vertroebelt.

CDA:

Tegen. De CDA fractie is van mening dat de bereidheid om orgaandonor te zijn, meer en beter gestimuleerd kan worden. Het CDA is tegen actieve donorregistratie, omdat hij geen grote effecten verwacht. Het CDA vindt dat er geen sprake is van een vastgestelde individuele wens: “Een bewust ‘ja’ is niet meer te onderscheiden van een verondersteld ‘ja’.”

ChristenUnie:

Tegen. De partij ziet een tussenvorm tussen het huidige beslissysteem en het geen-bezwaarsysteem wel zitten, mits er ruimte is om geen keuze te maken. Mensen die nog niet kunnen kiezen, kun je de mogelijkheid geven te laten registreren dat ze de knoop nog niet hebben doorgehakt. De vraag kan vervolgens geregeld opnieuw aan hen worden voorgelegd.

SGP:

Tegen. SGP vindt: ”De antwoorden of men voor of tegen orgaandonatie is zeer sterk te maken hebben met de visie die iemand heeft op de waarde van het menselijk lichaam. Hierbij speelt de levensbeschouwelijke of godsdienstige overtuiging een belangrijke rol. Om die reden moet de overheid terughoudend zijn met het opleggen of afdwingen van een keuze voor of tegen orgaandonatie. Dat zou ook in strijd komen met het grondwettelijke principe van de lichamelijke integriteit.”

PvdA:

Voor én tegen. De PvdA vindt dat orgaandonatie niet losgekoppeld kan worden van solidariteit en dus van samenleven. Om deze reden is zij ervoor dat alle burgers aangeven of zij hun organen wel of niet ter beschikking stellen aan anderen. Maar de werking van het ADR zou niet genoeg opleveren, dus zoekt de PvdA naar een andere oplossing: “Om orgaandonatie te bevorderen steunen wij een systeem waarbij in principe iedereen donor is tenzij je daar actief bezwaar tegen hebt aangetekend. De overheid benadert iedereen actief om een keuze te maken. Er bestaan nog steeds veel fabels over orgaandonatie. Dit zorgt ervoor dat mensen uit angst niet willen doneren. Er is onderzoek nodig naar effectieve manieren van communiceren over orgaandonatie en transplantatie. De PvdA heeft in 2008 een motie ingediend die vraagt om extra middelen voor voorlichting door derden.” De PvdA is tegen het beleid dat mensen die als orgaandonor staan geregistreerd, hoger op de wachtlijst worden geplaatst wanneer zij zelf een orgaan nodig mochten hebben. Dit is niet solidair en ondemocratisch. De PvdA is het in grote lijnen eens met de aanbevelingen in het Masterplan Orgaandonatie. Wij maken wel bezwaar op het voorstel om een vijfde optie in het Donorregister op te nemen, te weten ‘Ja, mits mijn nabestaanden instemmen’. Een ja van de overledene kan niet worden overstemd door de nabestaanden. Oftewel, de PvdA is in principe tegen het actieve donorregister, maar wil wel dat er meer informatie en aandacht aan orgaandonatie wordt besteed, zodat meer mensen aangeven of ze donor willen zijn.

SP:

Voor. De SP vindt dat door middel van het actieve donorregister op een evenwichtige wijze recht gedaan wordt aan de vraag naar organen, het zelfbeschikkingsrecht van aanbieders en de positie van nabestaanden.

D66:

Voor. D66 pleit voor een systeem van orgaandonatie waarin iedereen zijn keuze moet laten registreren. Ongeacht of men de organen wel of niet ter beschikking stelt. “Een dergelijk groot maatschappelijk probleem moeten we niet zo vrijblijvend benaderen als de regeringspartijen nu doen.” Een belangrijke voorwaarde is volgens D66 wel dat wetenschappelijk moet worden aangetoond dat dit systeem werkelijk effectiever is dan het huidige systeem.

GroenLinks:

Voor. GroenLinks vindt dat onverschilligheid niet de reden mag zijn van het tekort aan donororganen. Door invoering van actieve donorregistratie zullen meer mensen bewust nadenken over de vraag of ze wel of geen donor willen zijn na hun overlijden. Mensen krijgen genoeg tijd om daar zorgvuldig over na te denken en kunnen te allen tijde hun registratie als donor ongedaan maken.

De verkiezingsprogramma's van de politieke partijen zijn als bron gebruikt.