Leef je wel

De ander

Mensen willen nog wel eens vinden dat anderen niet echt leven. Ze vinden dan dat anderen te veel met andere zaken bezig zijn, dan waarvan zij vinden dat ze betekenen dat je leeft. Je laat het leven aan je voorbij gaan, is dan de uitspraak. Of er wordt gezegd dat je maar eens moet gaan leven. Maar wat is leven dan als je van mening kunt zijn dat anderen niet leven. Ben je dan eigenlijk zelf niet te veel bezig met het leven van anderen als je kritiek hebt op hun manier van leven. Leef je dan zelf eigenlijk wel.

∞ Index

Leven

Het leven op zich is iets bijzonders. Dode materie maakt het door de juiste combinaties mogelijk dat er interactie ontstaat tussen die dode materie. Stoffen als koolstof, zuurstof, waterstof, fluor, fosfor en nog veel meer in de juiste combinatie creëren leven. Waarbij leven het eenvoudigst te definiëren is als zelfgestuurde verandering. Want niet leven dat is zoiets als een steen.

Die wordt in de loop der millennia langzaam maar zeker afgebroken tot zijn kleinste onderdelen omdat krachten van buitenaf dat veroorzaken. Weer en natuur beïnvloeden de steen zodanig dat hij na vele millenia onderdeel kan worden van een levend wezen.

Maar dan ontstaat er iets vreemds als het om leven gaan. Plots blijkt leven niet het vermogen te zijn om zelf te beslissen of je wilt veranderen, maar is er een norm waaraan je moet voldoen om als levend beschouwt te worden. Vooral bij mensen leeft er zo’n norm. Een norm die stelt dat leven pas leven is als het voldoet aan een norm. Natuurlijk was er eerst de norm dat leven pas leven is als aan een bepaalde norm wordt voldaan. Waarna de norm ontstond dat het leven aan een norm moest voldoen om als leven beschouwd te worden. Een voorbeeld van deze “het leven moet voldoen aan een norm” regel is de norm die wij hanteren bij het beoordelen van het recht op euthenasie. De dubbele norm wordt bijvoorbeeld ook toegepast bij het maaien van gras. Als het gras een bepaalde hoogte heeft, dan moet het gemaaid worden. Vervolgens moet de hoogte waarop je het maait vallen beneden de norm die bepaald wanneer je het gras moet maaien, want anders is het zinloos om het gras te maaien.

Maar het toepassen van de dubbele norm op leven lijkt een beetje op het stellen van de eis dat je tenminste twee voorwerpen moet hebben voordat je mag rekenen. Of je mag alleen een tekst schrijven als je zesentwintig letters hebt en daarmee tenminste vijfhonderd woorden hebt gemaakt, waarna je tekst tenminste vijfduizend woorden moet bezitten om een tekst genoemd te mogen worden. Het zijn allemaal normen, maar de waarde die zulke regels toevoegen zijn minimaal.

∞ Index

Eigen leven

Mensen passen dus dubbele normen toe op het leven. Je moet op een bepaalde manier leven om van leven te mogen spreken en je moet het leven beoordelen. Ze vergeten echter dat het hèt leven is dat het mogelijk maakt om die normen te formuleren. Als er geen leven was, dan zouden die normen ook niet bestaan. Dan is het natuurlijk wat vreemd om te stellen dat je alleen van leven spreekt als het leven voldoet aan een bepaalde norm. Terwijl het leven eigenlijk de norm is.

We hebben ook nogal wat normen om het leven te beoordelen of veroordelen. Zo heb je de norm dat je alleen leeft als je veel mensen kent en veel buitenshuis bent of komt. Je hebt de norm dat je hebt geleefd als je kinderen hebt verwekt en opgevoed die een succes zijn. Je hebt de norm dat je leeft als je je leven op het spel hebt gezet en jezelf in gevaar hebt gebracht. Zo heeft eigenlijk ieder mens wel een norm op basis waarvan hij bepaalt of hij zelf leeft en die hij vervolgens hanteert om te bepalen of anderen leven.

Nu kun je natuurlijk stellen dat er niets op tegen is als iemand zijn eigen leven wil beoordelen om met behulp van een norm te bepalen of hij vindt dat hij leeft. Het wordt echter wat vreemd als ik de norm waarmee ik mijn eigen leven beoordeel toepas op het beoordelen van de levens van anderen. Wat ik dan eigenlijk doe is stellen dat het doel van mijn leven het beoordelen van de levens van anderen is. Ik heb plots twee normen voor mijn leven. Waarbij het soms onduidelijk is welke norm nu eigenlijk het belangrijkste is.

Ik leef als ik voldoe aan de normen:

Ik behoor tot de rijksten der aarde;
Ik beoordeel de levens van anderen met de norm behoren ze tot de rijksten der aarde.

Bij de eerste norm kun je nog iets van nut zien voor jezelf. Maar bij de tweede norm komt de vraag op wat je er mee moet. Wat draagt die tweede norm bij aan je eigen leven of dat van een ander? We hebben als mensen ondertussen allang door dat het beoordelen van levens van anderen vaak alleen maar leidt tot een positieve bijdrage aan het eigen leven als het leven van de ander veel slechter is dan het eigen leven. Terwijl het beoordelen van de levens van anderen die het veel beter hebben juist leidt tot een negatieve bijdrage aan het eigen leven. Vaak leidt het juist tot depressieve gevoelens en gevoelens van een mislukt leven. Er zijn natuurlijk uitzonderingen onder de beoordelaars van andere levens. Die beoordelaars raken juist gemotiveerd om te voldoen aan de norm waarmee ze de ander beoordelen, als ze zien dat anderen voldoen aan de norm.

Vreemd genoeg is er echter niemand die stelt dat het beoordelen van de levens van anderen geen manier van leven is. Dat is natuurlijk wel heel vreemd. Vaak beschouwen we juist mensen die niets met hun leven lijken te doen, bijvoorbeeld politici en ambtenaren, als verspillers van levenstijd. Maar als wijzelf tijd verspillen aan het beoordelen van de levens van anderen, dan is dat geen verspilling. Dan is er zelden iemand die na de eerste zin met een oordeel zegt: