Ik kan het niet uitleggen

Fouten zien

Fout

Hoe vaak overkomt ons dit niet. We zien iets of lezen iets en weten dat het verkeerd is of fout, maar waarom weten we niet precies. Ergens in een ver verleden hebben we geleerd dat het fout of verkeerd was, maar nu weten we alleen maar dat het fout of verkeerd is. Wat we vervolgens doen is alleen maar roepen dat het fout is, maar dat is helaas zinloos, want van het aanwijzen van een fout verdwijnt de fout niet. Het probleem is echter ook dat we geen enkele bijdrage hebben geleverd aan het verbeteren van de fout. Want als iemand een fout maakt en wij kunnen alleen maar zeggen dat het fout is, dan betekent dat dat de foutenmaker nog even ver is als eerst. Hij weet nu alleen dat het volgens ons fout is.

☒ Index

Fouten

Hoewel je kunt stellen dat er in dit leven geen fouten bestaan, je hoeft namelijk maar een andere afspraak te maken en alle fouten verdwijnen als sneeuw voor de zon. Kijk maar naar de snelheidslimiet die op bepaalde stukken van de Nederlandse snelwegen naar 130 kilomter per

Snelheidslimiet

uur gaat. Tot de datum dat het verandert is iedereen die 130 rijd fout en daarna niet meer.

Maar, zoals de Engelsen dat zo mooi zeggeen: “For the sake of argument.” ga ik er hier maar vanuit dat fouten bestaan. Waarbij fouten afwijkingen van norm zijn die als negatief worden gezien. Dus als je ergens honderddertig kilometer per uur mag rijden en je rijd honderdtwintig, dan is dat niet fout, rij je echter honderdéénendertig, dan ben je wel fout. Schrijf je in een zin ‘wordt je’, dan is het fout, schrijf je ‘hij helpt je’ dan is het goed. Maar uiteindelijk zal dat over duizend jaar wel weer anders zijn. Dus wat wij nu fout vinden, is straks misschien wel goed en vice versa. Je zou bijna een complot gaan vermoeden van het hogere om alle mensen de mogelijkheid te geven te ervaren wat fouten maken is.

Fouten maken is dus de normaalste zaak van de wereld. We doen het iedere dag en sommige mensen doen het zelfs ieder uur. Maar dat is allemaal niet zo erg. Fouten maken betekent dat we mens zijn, ook al zouden we liever perfect zijn en foutloos. Maar dan wordt de vraag natuurlijk: ‘Hoe leuk is een perfecte wereld?’

☒ Index

Ons probleem

Waar we met fouten echter vaak tegenaan lopen is dat veel van wat we weten onbewust is. We zien dus heel eenvoudig dat iemand fout is, maar we weten eigenlijk niet waarom. We zien dus wel de afwijking van de norm, maar weten niet meer wat de norm is. Iemand schrijft de stelling van Pythagoras op, maar vergeet de kwadraten toe te voegen:

a + b = c

We weten dat er iets niet klopt, maar vaak kunnen we vervolgens niet aangeven wat het is. Zo is dat ook vaak met gedrag van anderen. We zien iets, we krijgen een gevoel dat het niet klopt, maar kunnen niet zeggen wat het is. Het gevolg is dat we alleen maar kunnen roepen dat er iets

Verkeerd

niet klopt of dat het fout is. Maar uitleggen waarom het fout is, kunnen we niet. Of we lezen een artikel, we krijgen het gevoel dat er een denkfout wordt gemaakt, maar we kunnen alleen maar zeggen dat het een denkfout is. Maar waar die denkfout nu werkelijk zit, kunnen we niet aangeven.

☒ Index

Denkfout

Als het gaat om denkfouten dan maken we die al snel, we leren tenslotte niet echt denken, tenminste niet op een logische manier. Het is meer boerenslimheid als het om het denken van veel Nederlanders gaat. Het echt beredeneren op basis van een uitgangspunt en met voorwaardes is ons niet echt gegeven. Een denkfout die we tegenwoordig bijvoorbeeld veel maken is te denken dat omdat de meeste terroristen islamieten zijn, zijn de meeste islamieten terroristen. Dit is natuurlijk een denkfout, want als deze redenering algemeen geldig was, dan zou ook gelden, dat omdat Normyo auteur is op Leerwiki, zijn alle auteurs op LeerWiki Normyo. Nu zal iedereen meteen roepen dat dat niet waar is, al was het alleen al op basis van het feit dat de schrijfstijlen van alle auteurs op LeerWiki van elkaar verschillen. Maar op de één of andere manier geloven we de gedachtengang dat alle islamieten terroristen zijn wel, waar de gedachtengang dat alle LeerWiki auteurs Normyo zijn als fout wordt gezien. Toch zullen er niet veel mensen zijn die direct aan kunnen geven waarom ze de stelling dat ‘alle islamieten terroristen zijn’ goed vinden. Terwijl ze de stelling dat ‘alle LeerWiki auteurs Normyo zijn’ fout vinden.

☒ Index

Uitleggen

Als het om het uitleggen van wat we denken, geloven of voelen dat fout is gaat, dan hebben we vaak een probleem. We voelen wel aan dat er iets fout is, maar we weten eigenlijk niet wat er fout is. Dit is een gevolg van het feit dat ons brein zowel in woorden als met beelden kan werken. Maar dat het vervolgens heel veel moeite heeft om de beelden in woorden om te zetten.

Pinguïn

Dus als we niet al de woorden hebben om iets te benoemen, hebben we vaak wel de beelden die ons helpen om te bepalen of iets fout is. Zo kan iedereen bijvoorbeeld heel goed vertellen wat een vogel is, maar zullen de meeste mensen vinden dat pinguïns geen vogels zijn, tenminste als een plaatje van een pinguïn als voorbeeld voor een vogel gegeven wordt. De beelden die wij namelijk van vogels hebben lijken in bijna niets op pinguïns. Maar als we de beelden van vogels en pinguïns direct in woorden zouden kunnen omzetten, dan zouden we direct toegeven dat pinguïns vogels zijn.

☒ Index

Kritiek

Dit feit dat ons brein op basis van wat het ziet of hoort kan beoordelen of iets goed of fout is, zonder dat het kan verwoorden wat er fout is, maakt het voor ons zo moeilijk om anderen te helpen als ze fouten maken. Het ontbreekt ons namelijk te vaak aan de woorden om te beschrijven wat we zien, maar niet aan het gevoel om te classificeren wat we zien. Vandaar ook dat het zo moeilijk is om opbouwende kritiek te geven. Het ontbreekt ons gewoon aan de expertise om onze kritiek opbouwend te maken. Waardoor we niet kunnen uitleggen wat we fout vinden.