Beter weten

Hoe te leven

Religies

Als ik beter weet hoe jij moet leven, welke reden heb jij dan nog om te leven. Er zijn nogal wat adviezen in deze wereld over hoe je beter kunt leven. Om te beginnen geven alle religies al advies over wat beter leven is. Van de tora van de joden met hun tien geboden tot de vijf pilaren van de islam zijn het allemaal adviezen over hoe te leven. Daar komen tegenwoordig dan de principes bij van het kapitalisme en the secret en het enige wat eigenlijk nog overblijft is een paar levenslang uitproberen welk advies nu het beste werkt.

⬇ Index

Beter weten

Sinds we bewust zijn gaan nadenken over hoe het leven geleid moet worden, hebben we eigenlijk niets anders gedaan dan anderen adviseren wat nu precies een goed leven is. Waarbij we eigenlijk een beetje in het midden laten wat we bedoelen met goed. Is dat goed nu een waarde oordeel of een functionaliteits eis. Ben ik goed aan het leven als ik goed voor mijn lichaam zorg en ouder wordt dan de gemiddelde leeftijd. Of ben ik goed aan het leven als ik succesvol ben en rijk en gevierd. Of leef ik goed als iedereen op mijn begrafenis niets anders dan lovende woorden voor mij heeft. Of leef ik juist goed als er niemand op mijn begrafenis komt, omdat ze allemaal begrijpen dat mijn stoffelijke lichaam niets is zonder mij. Wat een goed leven is hangt dan ook sterk samen met de levenshouding die iemand heeft. Tegenwoordig kun je wel stellen dat een goed leven betekent dat je het beter doet dan je ouders. Terwijl vroeger, toen we net als soort begonnen, een goed leven niets anders was dan goed voor jezelf kunnen zorgen, zodat je zonder of met minimale hulp van anderen kon overleven.

Maar wat iemands levenshouding ook mag zijn, zodra we naar het leven van anderen kijken hebben we altijd adviezen. Van ouders die hun kinderen willen behoeden voor allerlei geestelijke en fysieke pijn tot en met religieuze leiders die onze ziele heil voor ogen hebben.

⬇ Index

Hoe leven

Je kunt je echter afvragen of het gaat om het geven van adviezen hoe je moet leven of dat het beter zou zijn om het goede voorbeeld te geven. Dus niet vertellen hoe anderen moeten leven, maar laten zien hoe een goed leven er uitziet. Helaas is dat iets wat niet mogelijk is op papier. Behalve als je een roman schrijft waarin je beschrijft hoe de hoofdrol speler in een bepaalde situatie zich gedraagt. Maar zelfs dan moet je je afvragen of de lezer oppikt wat een goede manier van leven is of dat de lezer niet verder komt dan inzien dat zijn leven anders is.

Anderen adviseren hoe je moet leven of dat nu vanuit het standpunt van overleven of het oogpunt van ziele heil is, is dan ook een zinloze activiteit. Hoe zinloos blijkt alleen al uit het feit dat er al triljarden woorden aan zijn gespendeerd zonder dat er een hemel op aarde is ontstaan. Mensen vertellen wat goed leven is, gaat dus blijkbaar het ene oor in en het andere oor uit of je nu zegt dat ze er gelukkiger van zullen worden of dat ze er door in de hemel komen, maakt niet uit. Dus zou je ondertussen denken dat we wel geleerd zouden hebben dat mensen adviseren over hoe je goed kunt leven net zoiets is als water naar zee dragen.

⬇ Index

Voorleven

Wat we wel geleerd hebben in al die eeuwen dat we nu al adviseren over wat goed leven is, is dat voorleven beter werkt dan voorschrijven. Het principe van cultuuroverdracht is gebaseerd op voorleven. Ik weet dat ik goedemorgen zeg als het ochtend is, omdat ik mijn ouders elkaar

Sint Maarten

goedemorgen hoorde zeggen. Ik weet dat ik water drink uit een glas, omdat ik mijn ouders water zag drinken uit een glas. Ik weet wat een lichtknop doet, omdat ik mijn ouders de lichtknop zag gebruiken en het licht aan ging. Voorleven werkt dus veel beter dan voorschrijven. Vandaar dat het ook veel makkelijker is om met mensen die net zo zijn als mijn ouders om te gaan dan met mensen die in niets op mijn ouders lijken. Zelfs niet als die mensen mijn taal spreken. Welke gedachte ook niet klopt, omdat hun woorden een subtiele andere betekenis hebben dan mijn woorden. Vandaar dat het dan ook zo moeilijk is om op basis van iemands gesproken of geschreven woorden een andere manier van leven te gaan leiden. We zijn namelijk helemaal niet ingesteld om op basis van woorden te leven. We hebben namelijk geen spiegelneuronen die op basis van woorden werken. We hebben alleen maar spiegelneuronen die onze waarnemingen omzetten in gedrag. Dus we leren lopen, omdat we anderen zien lopen. We leren praten omdat we anderen horen praten. Denken kunnen we al, want zonder denken zouden we niet kunnen leren lopen en praten. Maar goed leven leren we dus niet omdat iemand anders ons vertelt hoe we dat moeten doen. Goed leven leren we omdat we anderen die we belangrijk vinden het zien doen. Natuurlijk is het probleem daarbij dat we als voordoeners nooit zullen weten welk deel van ons gedrag gezien wordt. Maar één wetenschappelijk feit zou ons daar wel bij kunnen helpen. Hoe vaker ons brein iets ziet, hoort of doet hoe beter het wordt onthouden. Dus als we willen dat onze kinderen goed gaan leven, dan moeten we zelf goed gaan leven. Dan is het dus niet voldoende om te roepen:

”Je moet niet zo leven zoals ik dat doe, want ik ben een slecht mens.”

Dan ben je dus al te laat. Nee je zult zelf net zo moeten gaan leven zoals je wilt dat je kinderen leven. Iets wat natuurlijk verschrikkelijk moeilijk is, omdat we nu eenmaal zelf ook niet het goede voorbeeld hebben gehad.

⬇ Index

Beter voorleven

Beter weten hoe je moet leven van daaruit anderen vertellen hoe ze beter kunnen leven werkt niet. Dat weten we allang. We roepen niet voor niets hoe moeilijk het is om goed te leven. Maar als we vinden dat anderen goed moeten leven, dan zullen we dat alleen bereiken als we zelf goed voorleven. Het menselijke brein is namelijk niet ingesteld op het nadoen van woorden, maar wel gebouwd om anderen mensen na te doen. Daarnaast bezit het menselijk brein nog één andere mooie eigenschap. Naast het feit dat het in staat is na te doen, is het in staat zichzelf en haar eigen gedrag te bekijken. Dat moet ook wel als het wil kunnen leren. Als het brein namelijk nadoet zonder te controleren of het het goed heeft nagedaan, dan weet het nooit zeker of het het goed heeft gedaan. Dat controleren kun we echter ook gebruiken om te veranderen. Bijvoorbeeld op het moment dat je merkt dat je door het fout na te doen het beter hebt gedaan. We zitten dus niet vast aan wat we van onze ouders geleerd hebben. Maar dan moeten we ons wel bewust zijn van het feit dat we het anders kunnen doen. Dat betekent onszelf een paar simpele vragen stellen als het gaat om onze manier van leven: