Moesson, orkaan en tornado

Er zijn een hoop natuurverschijnselen en stormen. Maar de orkaan, tornado en de moesson zijn toch wel één van de bekendste. Zoals iedereen wel weet kunnen orkanen hele steden wegvegen van kaart. Waarbij ook nog een heleboel regen uit de lucht komt vallen. De moesson kan hele delen land onder water zetten. De tornado is niet zo sterk als de orkaan maar kan ook wel hele huizen wegvegen.

Moesson

De loodrechte stand van de zon staat niet altijd precies op de evenaar. Maar deze 'loopt' heen en weer tussen de keerkringen. Het tropische minimum verschuift met de loodrechte stand van de zon mee.

In juli ligt het minimum ten noorden van de evenaar. In januari ten zuiden van de evenaar. Dat heeft gevolgen voor de windrichting . Op het zuidelijke halfrond heeft de wind een afwijking naar links. Maar op het noordelijke halfrond naar rechts.

In juli waait de zuidoostpassaat naar het minimum op het noordelijke halfrond. Zo gauw de passaat de evenaar passeert verandert de windrichting. Door de afwijking gaat een zuidwestelijke wind waaien.

Een half jaar, in januari, is de situatie precies andersom. De noordoostpassaat waait naar het minimum op het zuidelijke halfrond. Waardoor de wind verandert in een noordwestelijke wind.

In het gebied rond de evenaar wisselen de winden dus halfjaarlijks van richting. Deze halfjaarlijkse wisselende winden heten moessons. In Azië brengt de zuidwestmoesson veel regen. Dit doordat die wind de Indische Oceaan oversteken. In januari waait de droge noordoostpassaat die over het land komt.

Orkaan

Een orkaan is een zware tropische storm. De orkaan heeft een minimale windkracht van 12 op de schaal van Beaufort. De storm ontstaat boven warm zeewater. Dit zeewater heeft een temperatuur van minimaal 27 graden Celsius. Zo`n hoge temperatuur komt alleen voor in de zomer. Dit zijn de maanden augustus tot met oktober. De doorsnede van een orkaan is reusachtig. Deze ligt ongeveer tussen de 500 en 1500 km. Pas na gemiddeld 5 tot 10 dagen is de orkaan uitgeraasd.

De orkanen komen vooral voor in het gebied tussen de keerkringen. In elk deel van de wereld is er een andere naam voor een orkaan. Elke orkaan krijgt zelf ook weer een eigen naam. Dit is afwisselend van meisjes- en jongensnamen op alfabetische volgorde. De eerste orkaan van het jaar begint met de letter 'A'.

Een orkaan ontstaat dus boven warm zeewater. Deze heeft een minimale termperatuur van 27 graden Celsius. De lucht daarboven is ook warm en bevat veel waterdamp. De warme lucht stijgt snel op. Dan koelt de lucht af en condenseert (wolken, regen). Bij het condenseren komt warmte vrij die de lucht weer verder laat stijgen. Waardoor de snelheid toeneemt. Er vormen zich grote onweerswolken. Waaruit het hard gaat regenen. Vanuit de omgeving wordt nieuwe lucht naar het midden aangezogen. Dit is om het tekort (lage druk) boven zee aan te vullen. Ook van bovenaf wordt lucht aangezogen.

Doordat de aarde om zin as draait gaat de lucht draaien. Dit gaat steeds sneller. Je kunt het vergelijken met een kunstschaatsster. Dit ze bij een piroutte. Ze gaat dan telkens harder om haar as draaien. Op het noordelijke halfrond draait de lucht rechtsom. Op het zuidelijke halfrond linksom. Valk bij de evenaar is het effect van de draaiing gering. Hierdoor kunnen orkanen alleen tussen de vijfde en dertigste breedtegraad voorkomen.

Kenmerkend is het oog van de orkaan. Dit is een windstil, wolkeloos 'gat' in het midden. Deze heeft een doorsnede van 10 tot 30 km. Rondom het oog bevindt zich de snel draaiende 'zuil'. Dit zijn stapelwolken waaruit de enorme stortbuien vallen. De windsnelheid is er 100 km per uur, en soms wel 300 km per uur.

Zodra orkanen boven land komen, nemen ze in kracht af. Daar is minder waterdamp aanwezig om de orkaan te voeden. Ook worden ze hier meer geremd. Ze worden namelijk geraakt door de begroeiing en bebouwing van het aardoppervlak.

Tornado

Een tornado is een krachtige wervelwind. Het is een snel draaiende kolom lucht. Deze is als een slurf onder onweerswolken zichtbaar. Een tornado ontstaat bij een botsing van twee sterk verschillende luchtsoorten. Dit komt vooral bij koude, droge lucht en warme, vochtige lucht voor. Bij zo`n front stijgt de warme lucht razend snel op. De lucht condenseert direct en gaat wervelen: de slurf. De doorsnede varieert van enkele tientallen meters tot hooguit 500 meter. De windsnelheid kan oplopen tot bijna 500 km per uur. De sneldraaiende wervelwind raakt het aardoppervlak. Dan richt de tornado op de grond grote schade aan. Auto`s gebouwen en zelfs complete woonwijken gaan de lucht in.

De meeste tornado`s komen voor in het midden van de Verenigde Staten. Deze komen vooral in de periode van maart tot juli. De Koude polaire lucht uit Canada komt er dan. En die lucht botst dan tegen warme, vochtige lucht uit de Golf van Mexico. Ook in het westen van Europa komen tornado`s voor. Alleen meestal in een lichtere vorm (windhoos). Een windhoos op het water noem je een waterhoos.