De wijsheid van anderen

Wijsheid

Roos

Er bestaat een mooie uitspraak van Sue Patton Thoele over wijsheid van anderen. Wij geloven dat anderen wijzer of slimmer zijn dan wijzelf, zelfs als het gaat om wat goed is voor onszelf. Het is echter geen magische gebeurtenis, waardoor wij denken dat anderen wijzer zijn dan wijzelf. Dat heet simpelweg cultuur en opvoeding, waardoor wij denken dat anderen het beter weten.

Bestaat algemene wijsheid

Sinds de mens kan samenwerken zal deze vraag wel hebben bestaan:

Goed bezien is het zo’n algemene vraag, dat het eigenlijk geen vraag is. Het is net zoiets als vragen:

Je zult met het antwoord ook niet zoveel kunnen als het gaat om leven. Want dat is natuurlijk de

Alleen

reden waarom we willen weten wat wijsheid is. We menen wijsheid nodig te hebben om te kunnen leven. Maar als je kijkt naar hoe natuur volken leven, dan zie je dat er vooral gewoon geleefd wordt zoals voorouders hebben geleefd. De wijsheid van leven zit blijkbaar in hoe de voorouders leefden. Voor ons is dat echter een onmogelijkheid. Daarvoor gaan de veranderingen in ons leven te snel. Welke protesterende student uit de jaren zestig zou verwacht hebben dat dertig jaar later er een apparaat op zijn bureau zou staan dat hem veel werk uit handen nam. Maar waardoor hij wel veel meer informatie tot zich kon nemen dan toen hij studeerde en protesteerde.

In onze maatschappij lijkt wijsheid dus niet te bestaan op groepsniveau, dus is er ook geen algemene wijsheid in de zin van:

Vragen die de Griekse filosofen al stelden.

Anderen

Toch blijven we denken dat anderen de wijsheid in pacht hebben. Ook al blijkt steeds vaker dat we juist niet naar anderen moeten luisteren maar naar onszelf. Iets wat helaas niet in onze maatschappij wordt beloond. Want zodra ik meen dat ik ontslag moet nemen omdat mijn baas dingen doet die niet goed zijn, dan is mijn motivatie geen reden om mij een uitkering te geven. Wat wel een reden is voor een uitkering is het feit dat mijn baas mij niet goed vindt werken of niet goed met mij kan werken. Het oordeel van een ander is dus van meer belang voor mijn financiële vrijheid, dan mijn eigen oordeel.

Maar niet alleen de manier waarop het recht op een uitkering geregeld is, geeft blijk van het feit dat wij het oordeel van anderen belangrijker vinden dan ons eigen oordeel.

Andermans wijsheid

Zoals Sue Patton Thole zegt geloven we dat andere wijzer zijn of beter weten hoe het leven geleefd moet worden dan wijzelf. We stellen daarbij geen vragen over waar die kennis vandaan komt, we nemen het klakkeloos aan, omdat iemand met overtuiging en zelfvertrouwen zijn uitspraken doet. Waarbij we vaak vergeten dat de ander zijn zelfvertrouwen en overtuiging haalt uit het feit dat andere mensen zeggen dat hij of zij gelijk heeft. Wij vertrouwen dus de uitspraken van anderen, omdat die anderen te horen hebben gekregen van derden dat ze gelijk hebben. Dat

Groep

heet in de sociale wetenschappen ook wel intersubjectiviteit. Hoe meer mensen dezelfde mening toegedaan zijn hoe beter die mening moet kloppen of hoe dichter die mening de waarheid benadert. Intersubjectiviteit komt dus in de plaats van objectiviteit, omdat zeker bij meningen er nooit een objectief oordeel te geven is. Het stemmen voor de tweede kamer van de staten generaal is bijvoorbeeld een vorm van intersubjectiviteit. Het formuleren van beleid binnen de ministerraad om de economie van Nederland te stimuleren is een vorm intersubjectiviteit. Het stemmen van tweede kamerleden voor of tegen een wetsvoorstel of een amendement is intersubjectiviteit. De hoop is namelijk dat de gecombineerde meningen van de meerderheid het beste antwoord opleveren.

Maar dat er zoveel mensen dezelfde mening zijn toegedaan over hoe je moet leven betekent nog niet dat ze beter weten hoe iemand anders zijn leven moet leiden. Dat blijkt ook steeds weer uit de medische wetenschap, die steeds weer uitzonderlijke ziekte gevallen tegenkomt, die vragen om een behandeling die afwijkt van wat verwacht wordt op basis van gemiddelden .

De wijsheid van anderen blijkt dan ook vaak niet veel meer dan een algemeen advies voor een algemene situatie te zijn. Waarbij de eigen ideeën over de eigen aanpak die men wil volgen vaak beter zijn, dan de adviezen van anderen. Zeker als het om ons eigen leven gaat, kijken we te vaak naar wat anderen vinden dat we moeten en te weinig naar wat we zelf vinden.

Eigen wensen

Er zit echter een flink probleem aan dat zelf vinden wat we mogen doen en wat goed voor ons is. We hebben ons tegen de tijd dat we zelf gaan beslissen over ons leven al zoveel wensen van onze omgeving en anderen eigen gemaakt, dat het onduidelijk is wat onze eigen wensen zijn en wat de wensen van anderen zijn. Je zult dus eerst moeten ontdekken of dat wat je wilt ook werkelijk je eigen wensen zijn.

Een eerste advies op dat punt van ontdekken wat je zelf wilt is vaak het advies om te luisteren naar je gevoel. Voel je energie bij het idee dat je iets gaat doen of heb je meer iets van het moet dan maar. Als je niet zo goed bent in voelen wat iets je doet, dan is een andere techniek, kijken naar hoeveel moeite het je kost om iets te doen. Als je al moe wordt van de gedachte dat je iets wat je wilt moet gaan doen, dan is het waarschijnlijk niet je eigen wens. Nog een optie is gewoon aan de gang gaan. Als je bij de uitvoering merkt dat het allemaal niet wil lukken, je hebt bijvoorbeeld geen idee hoe je het moet doen, dan is het waarschijnlijk niet iets wat jij wilt. Heb je dan ook nog eens geen zin om iemand anders om hulp te vragen, dan kun je er maar beter mee

Zonsopkomst

stoppen. Mocht je nu toch de energie kunnen opbrengen om er mee door te gaan, dan is het waarschijnlijk zo dat dat wat je wil een onderdeel is van wat je aan het doen bent. Zo kan het bijvoorbeeld best zo zijn dat je denkt dat je graag met anderen mensen om wilt gaan. Maar je merkt dat je het niet echt leuk vindt om met andere mensen om te gaan, maar je zet toch door. Dan is je wens waarschijnlijk niet omgaan met anderen mensen, maar wil je iets waarbij je de hulp van andere mensen nodig hebt. Dat zou dan bijvoorbeeld kunnen zijn:

Dat is dan een derde punt met doen wat je vanuit je innerlijk wil, naast het feit dat het vaak de wensen van anderen zijn en dat het vaak moeilijk is om te ontdekken wat je zelf wilt. Het is vaak zo dat je eigenlijke wens een onderdeeltje is van een veel bredere activiteit. Maar je moet de veel bredere activiteit uitvoeren om dat onderdeeltje te kunnen realiseren. Zoals je moet reizen om in het buitenland met vakantie te kunnen gaan.

Conclusie

De wereld wil ons vaak doen geloven dat zij de wijsheid in pacht heeft. Zeker als de meerderheid het met elkaar eens is. Maar die intersubjectiviteit blijkt maar tot op zekere hoogte te gelden. Steeds weer blijkt echter dat die intersubjectiviteit op individueel niveau niet geldt.

Anderen bezitten dus niet de wijsheid om ons te vertellen wat goed voor ons is of wat onze eigen wensen zijn. Maar om te ontdekken wat onze eigen wensen zijn, moeten we wel openstaan voor wat we zelf willen of in ieder geval de moeite doen om te ontdekken wat we zelf willen.

Extra

Afbeeldingen

• Roos door silent shot
• Alleen door Thomassin Mickaël
• Groep door openDemocracy
• Zonsopkomst door Ricardo Pérez

Index van koppen