Het is zoals ik denk

Het is

Politiek

Hoeveel mensen hangen deze gedachtengang niet aan: Zoals ik denk dat het is, zo is het. Je hoeft ook geen discussie met ze aan te gaan over het onderwerp, want ze hebben al vastgesteld dat hun idee het enige juiste is. Het bekendste voorbeeld is de politiek die met een overtuiging grenzend aan zekerheid beweert dat haar oplossing de oplossing is voor de problemen van het heden. Zonder ook maar een moment in te gaan op de oorzaken voor het probleem, behalve dat de regerende partij de oorzaak is.

Eigenwijs

“Het is zoals ik denk dat het is.” is vooral een uitspraak van mensen die denken te weten hoe de wereld in elkaar zit. Ze weten hoe mensen zijn en wat hun motiveert en iedere discussie over hun wereldbeeld is eigenlijk onmogelijk. Het enige wat je met deze mensen kunt is een vraaggesprek over hun wereldbeeld. Maar hun wereldbeeld in twijfel trekken is zoiets als twijfelen aan het feit dat de zwaartekracht één van de hoofdkrachten in de natuurkunde is. Of

Zwaartekracht

twijfelen aan het feit dat bloed voeding-, afvalstoffen en zuurstof vervoert. Hun wereldbeeld is dus een feit, ook al is het slechts gebaseerd op hun persoonlijke ervaringen en staat het volkomen los van de ervaringen die anderen hebben gehad.

Vrije markt

Het gevolg van deze zekerheid over het eigen wereldbeeld is dat deze mensen niet meer openstaan voor welke informatie dan ook die hun wereldbeeld zou kunnen nuanceren. Zo zijn er mensen die absoluut van mening zijn dat de overheid er alleen maar mag zijn om de vrije markt te garanderen. Zonder dat ze ook maar één bewijs hebben voor het feit dat de vrije markt bestaat en ooit heeft bestaan. Maar een overheid die de vrije markt reguleert door belastingheffing, regelgeving, controle en handhaving, dat is een overheid die een gecontroleerde markt creëert. Deze vrije markt denkers aanspreken op het feit dat steeds weer blijkt dat teveel vrijheid op de markt leidt tot gevaarlijke overdreven situaties, dat creëert alleen maar een tegenaanval. Vaak met voorbeelden die volgens de vrije markt denker duidelijk maken dat de overheid zelf de oorzaak is van de problemen op de markt. Want een vrije markt zorgt er zelf voor dat alles goed geregeld wordt. Vandaar ook dat concurrenten op de vrije markt onderling prijsafspraken maken om zo hun eigen kosten te drukken ten koste van de klant. Zeker naarmate de klanten groter en rijker worden en duurdere opdrachten kunnen verstrekken. Niet voor niets berichten in de media dat allerlei mededingingsauthoriteiten gevallen van kartelvorming en onderlinge prijsafspraken bestraffen. De vrije markt bestaat dan ook niet. Want zodra ondernemers de vrijheid hebben om hun eigen ideeën te volgen proberen ze de concurrentie in hun branche te minimaliseren. Dat was iets wat Adam Smith al had vastgesteld in zijn werk over de vrije markt. Dat was de reden voor het ontstaan van gildes in de middeleeuwen.

Discussie

Eigenlijk zou het leuk moeten zijn om met mensen te discussiëren die overtuigt zijn van hun wereldbeeld. Maar wat je vaak merkt in de discussie is dat ze er alles aan doen om hun wereldbeeld te beschermen ook als dat vraagt om oneerlijke discussietechnieken. Moet ik op de man spelen om mijn wereldbeeld te beschermen, geen probleem. U wordt simpelweg gedegradeerd van deskundige tot lakei van de communistische wereldoverheersing. U heeft namelijk ooit op een congres in een discussiepanel gezeten met een communist. Moet ik u buitenspel zetten door uw deskundigheid te ondergraven. Geen probeem, u heeft ooit eens in een artikel gesteld dat het mogelijk zou zijn dat de zon om de aarde draaide. Goed de zin is uit zijn context getrokken want het was een voorbeeld voor hoe mensen tegen het universum

Communist

aankijken. Maar wie geloven de mensen als zo’n uitspraak gedaan worden.

Wereldbeeld

Wat discussiëren met mensen die overtuigd zijn van hun eigen gelijk duidelijk maakt is dat ze bereid zijn om alles te doen wat noodzakelijk is om dat eigen gelijk voor zichzelf instand te houden. Of ze daarbij anderen beschadigen of leugens moeten verkondigen is niet van belang. Hun wereldbeeld moet overeind blijven en mag op geen enkele manier aangetast worden. Alsof hun persoon en wereldbeeld één en hetzelfde ding zijn. Dus een aangetast wereldbeeld is een gekwetste persoon. Alsof de wereld vergaat als hun wereldbeeld niet klopt. Alsof zij minder waard zijn als hun wereldbeeld geen perfecte verklaring geeft van de werkelijkheid.

Aanpassen

Hoe oud dit gedrag om aantasters van ons wereldbeeld te bestrijden is, kun je zien aan het feit dat Plato er al over schreef in zijn verhalen over Socrates. Socrates werd veroordeeld tot de dood omdat hij de jeugd met zijn filosofieën aanzette tot het verwerpen van het gangbare wereldbeeld dat op dat moment in Athene leefde. Verder schijnt hij de goden van Athene verworpen te hebben en zijn eigen goden daarvoor in de plaats hebben willen introduceren. Het aantasten van wereldbeelden blijkt dus al eeuwenlang een reden te zijn om mensen als zonderling of ketters te bestempelen. Kijk naar Galileo Galileï die niet mocht verkondigen dat de zon het middelpunt van het zonnestelsel was. Of de inquisitie die ontstond nadat de reformisten Maarten Luther en Johannes Calvijn hun mening gaven over de situatie binnen de Rooms-Katholieke kerk.

Het is zoals ik denk

Voor sommige mensen is het dus heel moeilijk om kritiek te aanvaarden op hun eigen wereldbeeld. Of dit wereldbeeld nu bekritiseerd wordt omdat het negatieve gevolgen heeft. Of dat de kritiek het wereldbeeld fundamenteel aanvalt maakt dan eigenlijk niet zoveel uit. De enige logische verklaring daarvoor is waarschijnlijk de mate waarmee iemand zichzelf vereenzelvigd

Wereldbeeld

met zijn wereldbeeld. Hoe sterker de waarde van de persoon gekoppeld is aan het wereldbeeld dat hij of zij heeft, hoe sterker en gemener de verdediging om het wereldbeeld instand te houden. Schade aan het wereldbeeld is tenslotte schade aan de eigenwaarde die de persoon ervaart. Daarbij schuwt de verdediger het gebruik van persoonlijke aanvallen op de criticus niet om de eigenwaarde te beschermen. Hij of zij zal zelfs zover willen gaan dat de criticus fysiek verwijderd moet worden ook al is de locatie openbaar en publiekelijk toegankelijk.

Aanpak

Een mogelijk aanpak van dit soort overtuigde mensen is de aan Socrates toegekende methode van het doorvragen op uitspraken van de ander. Waarbij vooral de fundamentele definities onderzocht worden, zonder dat men de ander probeert te overtuigen van zijn ongelijk. Het doel van de Socratische methode is niet het gelijk van de ander te weerleggen met het eigen gelijk. Het doel is het blootleggen van fundamentele gedachten achter het gelijk om ze te kunnen onderzoeken op hun nut en algemene bruikbaarheid.

Extra

Afbeeldingen

• Politiek door Marco Derksen
• Zwaartekracht door the mad LOLscientist
• Communist door Jon's pics
• Wereldbeeld door Mike Beauregard

Index van koppen