Ons waardeoordeel

Menselijk waardeoordeel

Waarde

Mensen hebben over veel zaken een oordeel. Hun grootste probleem is echter dat ze vaak denken dat hun oordeel objectief, logisch en gefundeerd is op gegronde redenen. Maar heel vaak is ons waardeoordeel een combinatie van emotionele persoonlijke redenen, die we ons niet bewust zijn, ingepakt in objectieve motieven. Zo veroordelen we vaak kunstwerken die ons niets zeggen of die we lelijk vinden met motieven als gekunsteld of veel te doordacht. Of we veroordelen de ideeën van anderen die we niet leuk vinden met te ingewikkeld of niet praktisch, zonder na te geen in hoeverre onze eigen houding tegenover de ander ons oordeel beïnvloedt.

⬇ Index

Waardeoordeel

Mensen hebben over heel veel zaken een oordeel, in de meeste gevallen is het een waardeoordeel. Met hun oordeel voegen ze namelijk waarde toe aan dat wat ze beoordelen. Hoewel de waarde vaak meer heeft te maken met of iemand in het vervolg wel of geen gebruik wil maken van dat wat hij beoordeelt of wel of niet wil samenwerken met degene waar hij een oordeel over heeft.

Ons waardeoordeel heeft dus vooral waarde voor onszelf en onze toekomst. Maar het probleem met ons waardeoordeel is dus dat het vaak onduidelijk is of het een objectief oordeel is op basis van duidelijke regels of dat het gemotiveerd wordt door een emotionele en persoonlijke behoefte. Waarbij het probleem eigenlijk al begint met hoe we komen tot het besluit om iets te beoordelen en er een bepaalde waarde aan te geven. Want de reden dat we iets beoordelen is vaak heel persoonlijk en heeft vaak niets te maken met een objectieve reden. Ook al hebben we vaak het idee dat we een objectieve reden hebben om iets te beoordelen. Hoeveel managers menen bijvoorbeeld niet dat ze het werk van een medewerker beoordelen, omdat dat van belang is voor het bedrijf. Maar vervolgens zien ze niet dat ze die ene medewerker die ze minder aardig vinden vaker beoordelen dan die medewerker waar ze een goed contact mee hebben. Terwijl die medewerker die ze aardig vinden slechter werk levert. En we weten allemaal dat als je maar vaak genoeg iets onderzoekt op fouten, dan vind je vanzelf wel een keer een fout. Helaas hebben we vervolgens de mening dat die ene fout die we vinden bij die medewerker die we niet leuk vinden erger is dan die fout van de medewerker die we aardig vinden. Waarbij we ook vergeten dat we die ene fout zouden moeten afzetten tegen al die keren dat we geen fouten hebben gevonden. Met als gevolg dat we die ene medewerker die we niet leuk vinden veroordelen, terwijl hij statistisch gezien beter werk levert. Waar we de medewerker die we aardig vinden waardevol vinden, terwijl hij statistisch gezien slechter werk levert.

⬇ Index

Menselijke emotie en waardeoordelen

Ons probleem met waardeoordelen is dus ten eerste dat we niet zien waarom we iets beoordelen. Waarna we vervolgens niet zien waarom we dat oordeel hebben. Terwijl we denken dat we vanuit objectieve redenen en motieven een oordeel hebben gevormd over dat wat we beoordelen. Waar we in werkelijkheid gemotiveerd worden door onze emoties om een oordeel over iets te hebben. Want zonder een emotionele betrokkenheid bij iets voelen we geen behoefte

Brein, Emotie, Lichaam

om iets te beoordelen. Zoals we wel een oordeel hebben over de steen langs de weg waar we onze teen tegen stoten, maar geen oordeel als we er zonder problemen langslopen. Of zoals we wel een oordeel hebben over een zak wit zand voor de kooi van onze vogel, maar geen oordeel over het zand dat achter in de vrachtwagen ligt op weg naar een bouwplaats.

Maar waarom we ons dan wel emotioneel betrokken voelen bij het één en niet bij het ander, dat weten we vaak niet. Ook de normen en regels die we vervolgens hanteren om ons oordeel te kunnen vormen zijn vaak onduidelijk. Terwijl veel zaken vaak zowel een negatief als positief waardeoordeel kunnen krijgen. Zo kan de manager die een medewerker voortdurend controleert om zo fouten te kunnen ontdekken, omdat hij de medewerker niet leuk vindt, zonder dat hij weet waarom stellen dat hij door de medewerker voortdurend te controleren steeds beter wordt in het beoordelen. Het is dus die medewerker die hij niet leuk vindt, die ervoor zorgt dat hij een steeds betere manager wordt. Het is dus maar welke norm we belangrijker maken of iets een positief of negatief waardeoordeel kan krijgen.

⬇ Index

Ons waardeoordeel

Als het gaat om het waardeoordeel dat wij toekennen aan zaken of gebeurtenissen, dan is één punt duidelijk. Namelijk het punt dat dat wat wij beoordelen zelf zonder waarde is tot wij het hebben beoordeeld. Wij zijn dus degene die kiezen welke waarde wij ergens aan geven. Een tweede punt dat je kunt maken als het gaat om de waarde die wij toekennen, is dat die waarde bepaald wordt door onze emotionele betrokkenheid en de norm die we hanteren. Wat eigenlijk betekent dat wij er voor kunnen kiezen om hetzelfde voorwerp of dezelfde gebeurtenis meerdere waardeoordelen toe te kennen. Waarna we een waardeoordeel selecteren dat we als belangrijkste beoordelen. Waarmee we dus een waardeoordeel uitspreken over onze waardeoordelen. Helaas doen we dit laatste vaak te weinig. Te vaak vinden we het voldoende om het eerste waardeoordeel dat bij ons opkomt te accepteren als het belangrijkste, zonder verder te kijken welke andere oordelen we kunnen formuleren.

Wat dat betreft is ons waardeoordeel niet erg betrouwbaar, zelfs niet als we eerlijk genoeg zijn om toe te geven dat we het formuleren op basis van een emotionele betrokkenheid bij dat wat we beoordelen. In zekere zin kun je je dan afvragen of ons oordeel wel enige waarde heeft, als het zo makkelijk tot stand komt.