Hoe doe ik dat dan
Adviezen
Al die filosofen vertellen ons hoe we ons leven moeten leiden. Ze vertellen ons dat we onze plichtmoeten doen. Of ze vertellen ons dat we ons doelen moeten stellen. Maar hoe dat in de praktijk gaat vertellen ze ons niet. Hoe voer je je plicht uit als je iedere dag geconfronteerd wordt met het doel te overleven? Hoe realiseer je een doel, als je iedere dag verplicht bent om hard te werken om te overleven?
Doen
In de kern is het leven eenvoudig. Het gaat om actie en reactie, het gaat om zijn en doen. In simpelere termen betekent dat wegrennen als je een roofdier ziet of voedsel zoeken als je honger hebt. Vervolgens wordt het leven al complexer, want wat doe je als je een roofdier ziet als je voedsel aan het zoeken bent. Of om het nog wat ingewikkelder te maken: Wat doe je als je honger hebt en je ziet voedsel terwijl je ook een roofdier aan ziet komen? Wat is belangrijker je leven of je honger? Als dier zou je waarschijnlijk je honger volgen, met het gevaar de honger van het roofdier te stillen. Als mens kun je dan bedenken dat je gewoon weg kunt lopen, want je krijgt later nog wel een kans en misschien zit het roofdier ook achter de prooi aan die jij ziet. Maar wat nu als je in een groep achter de prooi aan zit. Gaat dan een deel van de groep door met de jacht en verdedigt een ander deel tegen het roofdier of gaan we collectief er vandoor of vallen we het roofdier aan.
Als we alleen zijn zullen we al snel kiezen voor het vlucht scenario. Maar als collectief moeten we van tevoren overleggen wat we gaan doen. Want anders kom je in de situatie terecht dat de hele groep het op een rennen zet. Of er blijft er eentje achter terwijl de rest er vandoor gaat. Of we vallen collectief het roofdier aan en raken zo het voedsel kwijt. Je zult afspraken over een soort werkverdeling moeten maken in de situaties die je tegen kunt komen.
De filosofie
Achter die afspraken die je maakt over situaties die je kunt tegenkomen, kun je echter een paar ideeën vinden.
Vluchten
Zo is de afspraak om collectief te vluchten een uiting van je behoefte om te overleven. Het gemene aan die situatie is echter dat de langzaamste vluchter de kans loopt om prooi te worden. Als je dus een paar keer op die manier te werk gaat, dan wordt je groep nogal snel kleiner en kleiner er is namelijk altijd wel een langzamere vluchter. Niet bepaald een goede overlevingstrategie. Het lied van Drs. P. De Dodenrit is een mooi voorbeeld van deze strategie. Overigens zou een utilist nu zeggen:
Wel degelijk een goede strategie op het moment zelf. Aangezien je niet weet wat de dag van morgen gaat brengen en je weet niet van tevoren of één van de groepsleden prooi wordt. Maar doordat één persoon zich opoffert voor de groep, wordt de groep als geheel gered en hebben ze op een later moment de kans om weer voedsel te gaan zoeken.
Overigens zit hier meteen een deontologisch trekje aan deze gedachtengang, want schijnbaar is het de plicht van de leden van de groep om zich op te offeren voor het collectief en is het de plicht van de groep om collectief voedsel te zoeken.
Vechten
Stel dat je de afspraak maakt om iedere keer dat je een roofdier ziet te vechten. Ook dit is een onzekere strategie. Want waarschijnijk gaat de moedigste voorop, maar die maakt dan ook meteen de meeste kans om te sneuvelen in het gevecht met het roofdier. Helemaal als de ondersteuning vanuit de groep maar halfbakken is. Terwijl je dat eigenlijk niet wilt, je wilt als groep graag dat de moedigste overleeft, omdat moed een belangrijke overlevingsvaardigheid is. Moedige mensen hebben nu eenmaal meer kans om te overleven dan lafaards, omdat ze net dat beetje extra hebben op de momenten dat je dat nodig hebt. Maar alleen als ze de hulp krijgen van anderen in de groep. Nu zou de deontoloog zeggen, dat het de plicht is van de moedige om de groep te beschermen. Overigens is het ook voordelig voor de moedige om de groep te beschermen, omdat je als groep nu eenmaal meer kans hebt om te overleven dan als enkeling. Dus de moedige heeft er ook een doel mee als hij zijn plicht volgt om de groep te beschermen, namelijk zichzelf beschermen.
Verdelen
Dit is waarschijnlijk de beste strategie die je als groep kunt kiezen. Een strategie die we tegenwoordig dan ook wereldwijd toepassen. Een deel van de groep verdedigt en een deel van de groep zorgt voor voedsel. De deontoloog stelt nu natuurlijk dat het de plicht van de verdedigers is om hun werk goed te doen. Terwijl het de plicht van de voedselmakers is om hun voedsel te delen met de verdedigers. De utilist vindt het helemaal geweldig omdat de meerderheid door deze verdeling er voordeel van heeft. Terwijl de verdedigers alleen maar het doel hebben om te overleven door te werken voor de voedselmakers. Waar de voedselmakers alleen maar het doel hebben hun overlevingskansen te vergroten door de verdedigers voor hun te laten werken.
Filosofie en doen
Als je het vanuit de dagelijkse gang van zaken bekijkt, dan blijken we dus vaak al te werken vanuit de teleologische en deontologische filosofiën. Blijft alleen nog de vraag over wat doe je in zulke complexe situaties waarin meerdere belangen samenkomen, dat je eigenlijk moet nadenken over wat je doet. Moet je dan vanuit je plichten nadenken of vanuit je doelen.
Conclusie
Filosofen geven ons het advies om ons of te richten op onze plicht of op onze doelen, maar vertellen je niet hoe je dat dan kunt doen. Maar als je kijkt naar hoe we het leven in de loop der eeuwen hebben ingericht, dan blijken we allang te doen wat ze adviseren. We leven namelijk al vanuit de plicht om elkaar te helpen en streven doelen na als overleven en elkaar beschermen. Dus weten we allang hoe we moeten doen wat filosofen ons adviseren.